Kapon starige - Epokspirito

8-a Decembro 1864. Al la lia „Con quanta cura” komenca encikliko allige papo Pio la 9-a eldonas la „Silabaĵo”-n, la „Liston de modernaj eraroj”, en kiu per eklezia anatemo li plagas la raciismon, la socialismon, la liberalismon kaj la tutan modernan civilizon, li kondamnas la principon de disigon de ŝtao kaj eklezio, por senracieco li kvalifikas la liberecon de konscienco kaj por „terura misinstruo” la parolliberecon. Glorema momento! Lasta ekflagro de la moralo kaj sana pensado.

Hodiaŭ jam tie ni daŭras, ke la per Svisia Popolpartio subteninta, la malpermeson de minareto-konstruo en konstitocion sekvestri dezirantan referendumon ne nur la maldekstraj kaj liberalaj fortoj klopodis borigi, sed same estroj de la ĉiuj kristanaj konfecioj. En Hungarujo kvankam laŭ la gvidantoj de eklezioj „ne estas esenca sonorigi je 4-a Junio”, ĉar ĝi ne estas eklezia evento. Je 4-a Junio 1920[1] en la tereno de la kompleta Karpat-baseno muĝis la sonoriloj. Je 1947 kvankam Mindszenty[2] – tiam ankoraŭ – dukoprimaco plejsanktaĵon por adorado kaj sonorigon ordonis en lia cirkulaĵo. Jes, tiam ankoraŭ ni ne trapasis la 68-an infekton, kiu fine verton staris la mondon. Kaj verte stare estas malfacila realan figuron ricevi pri la mondo. Jam tiu same estas supron de kapon stainta vidpunkto, kiam oni klarigas entuzisme, ke kiujn da partoj de la historia Hungarujo oni disligis, kie estis etna plimulto de hungaroj.

Morala bazo de aparteneco de tereno ne pri nombroj de peco dependas. Se la najbaro travenas kafumi kun sia familio, kiam oni ne dirus tion post konsumo de kafo, ke hop de tio duono de la loĝejo estas nia, ĉar „ni estas plimulte” ene, ol la propriatulo. La alia tute verton starinta argumento estas la tempo. Kiu tiun emfazas, ke ĉar 1920 estis malnovtempe, ni devus forgesi Trianonon, ni devus rezigni, ne devus pri tio okupiĝi, estas tiajna, kiel je 17-a jarcento tion oni dirus: „Buda[3] jam 100 jare falis, oni ne devus okupiĝi pri tio. Bona estas tiel en la manojn de turkoj.[4]”

La tian kanajlon nature – ĉar la mondo ankoraŭ ne estis stare verton – tuj oni sabre buĉus lin, kaj lia kapo estus surfiksi supron de fortikaĵo fortomige.

POZSONYI, Ádám

El „Demokrata” semajnoĵurnalo – 2012. 24. 

cxar nun ni vidas per spegulo, malhele; sed tiam okulon cxe okulo; nun mi konas lauxparte; sed tiam mi konos tiel same, kiel ankaux mi estas konita.

Tradukis:

Hungaruja Esperantista Komploto
de la Konsiderej Progresantoj

(HEKKP)

Notoj de tradukisto:
[1] Trianono – kastelo en Pariza – tie ili subskribis la pasdiktaton, kiu mutilis la miljaran Hungara Reĝlandon
[2] Mindszenty, József (Jozefo) – 1892-1975 – martira hungara kardinalo, dukprimaco, ĉefepiskopo de Esztergom, kiun la komunistoj torturis, kaj en prekoncepinta proceso kondamnis. En ekzilio li mortis. Lia beatiganta proceso daŭras en Romo.
[3] Buda – antikva ĉefurbo, kaj reĝa establejo, sur la bordo de okcidenta flanko de Danubo rivero (Duna). Je 1873 ĝi unuiĝis kun urbo Peŝto (Pest) kaj urbo Antikva Buda (Óbuda); laŭ Budapeŝto (Budapest) nome.
[4] Urbon kaj fortikaĵon ’Buda’ la otomana-turkoj je 1541 okupis, kaj nur je 1686 ĝi liberiĝis. En Hungarujo ĝis 150 jaroj reĝis la otomana-turkaj konkerantoj.