23 december 2011

Ordo (kun video)

Estas 16-a Novembro, 17 horoj 53 minutoj. Mi sur la mia semajna materio pensadas, sed ne tre enmemoriĝas al nenio, ĉar antaŭ sidiĝeco al skribotablo ĉirkaŭe duonan horon mi en la strato promenis.
Tioman tempon pasigi en la nuntempa realo estas tia stomakoturnanta, ke la viro malfacile reekskuiĝas en tian dimenzion, en tio cetere oni vivas, en tio konservas en la loĝejo estantaj aĵoj – libroj, mapoj, fotografaĵoj, elizitaj ideoj, cigartranĉaĵoj kaj arĝentaj groŝoj. Ĉar en ĉi tia kovraĵo ankaŭ iel povas ekzisti, sed longe mergiĝi en la aĝoanimo sen admonanta-defendanta brakumo de la degluiĝeco, eksmodeco, akceptecon de sur renversan starintan mondbildo, la identiĝecon kun revolucio ĝi signifi.

Revolucio. Ĉi tie montriĝas – tiel do sur sia juĝeco de ĉi tia esprimo –, ke plimulto de la homoj – politikistoj, studentoj, domzorgistoj, kinokasistoj kaj bankaj oficistoj – ĉiuj alproprigis la sur renversan starintan (revolucian) mondbildon, ili akceptas, opinias por voloro.

Revolucio. la tia ĉi vorto tiel pulsas en nia konscio. kiel ia belega fraŭlino, kiel ia eminenta kvalita svisa ĉokolado, kiel sinonimo de la valoro, la kvalito. kaj ili ne komprenas, ke la revolucio ne estas alia, kiel la ŝima pano, la putriĝinta, la ebriada najbaro.

La revolucio estas tio, kiam la funkcieblajn aĵojn por nefunkciebla ni igas. Revoluciigi la instruadon, tion signifas: malmoraligi. Revoluciigi la teatran reĝisoradon: neĝuebla kaj obscena prezentado.

Oni ne toleras, se 56-on laŭ kontraŭrevolucio oni nomas, kvankam estas tio. Kontraŭrevolucio. La socio funkciis, estis leĝa ordo kaj aŭtoritato, poste alveturis la komunistuloj kaj ili revoluciigis. 1956 ĉi tion volis ĉesigi. Se la „revolucio” estas alveno de la malsana stato, ni ne nomus same tion, kio la plej fruan staton, la normalecon volas restarigi.

Estas 16-a Novembro. En 1919 sur ĉi tia tago enrajdis la sinjoro Gubernatoro, ke li pelu la sur renversan starintan realon de revolucio, li ĉesigu la malsanan staton, kaj li alporto la kontraŭrevolucion. La normalecon. Ni reordigu la niajn nociojn, kaj fine ni faru ordon same en la nian kapon.






Respondo-parolado de Mikloŝ HORTHY antaŭ por lia respekto alviciĝintaj budapeŝtaj urbaj dignoj kaj moŝtecoj en 16-an Novembro 1919.

Sinjoro Urbestro!

En koro mi dankas vian volontajn salutajn vortojn.

Mi direblas, mi ne ekzistas en tia animstato, ke en ĉi tia minuto kutimajn kliŝojn mi uzu, la mia jostosento tion komandas, ke sen ĉia preterparolo tion mi diru, kion en ĉi tia minuto mi sentas.
Kiam ankoraŭ ni forestis al tie ĉi, kaj nur radio de la espero palpebrumis en nia animo, tiam – mi eldiras – ni malamis kaj sakris Budapeŝton, ĉar ne tiujn ni vidis en tio, kiuj suferis, kiuj martiriĝis, sed ĉi tie kunfluintan malpuraĵon de la lando.
Ni amis, karesis ĉi tian urbon, tio en la pasinta jaro estis malĉastiganto.

Mi vokas al kadovro ĉi tie sur bordo de la Danubo la hungaran ĉefurbon: ĉi tia urbo malkonfesis sian miljaran paseon, ĉi tia urbo en la koton trenis sian kronon, siajn naciajn kolorojn kaj en ruĝajn ĉifonojn vestis sin.
Ĉi tia urbo en malliberejon ĵetis, elpersekutis el la patrujo la plejulojn de tio kaj dum unu jaro malŝparis niajn ĉiojn havaĵojn.
Sed kiom plie ni alproksimiĝis, tiom plie maldegelis pri nia koro la glacio, kaj ni estas pretaj pardoni.
Ni pardonos tiam, se la ĉi tia erarinta urborrevenos denove al sia patrujo, el sia koro, el sia animo amos la glebon, en tio polviĝadas siaj ostoj de nia praŭloj, ami tian glebon, kion kun ŝvita frunto laboras niaj vilaĝaj fratoj, ami la kronon, la duoblan krucon.

Miaj militistoj, poste pri siaj teroj ili rikoltis benon de Dio, ili levis armilon en siaj manoj, ke ili kreu ordon ĉi tie en ĉi tia patrujo.
Ĉi tiaj manoj estas malfersuferintajnmitaj por frata manpremo, sed same povas puni, se devas. Mi estas konvinkiĝe pri tio, do mi tiel esperas, ke tio ne venos la vico al ĉi tio, sed kontraŭe, kiuj sentas mem de kulpuloj, ili konvertiĝos kaj kun potenciga forto helpos en konstueco de en naciaj esperoj brileganta Budapeŝto.
La martirojn, la ĉi tie multajn suferitajn niajn sangojn kun varma amo ni brakumas al nia koro.


cxar nun ni vidas per spegulo, malhele; sed tiam okulon cxe okulo; nun mi konas lauxparte; sed tiam mi konos tiel same, kiel ankaux mi estas konita.
 
Tradukis:
Hungaruja Esperantista Komploto
de la Konsiderej Progresantoj
(HEKKP)

13 december 2011

Filoj de Eŭropo (kun video)

    Sango de niaj eŭropaj prauloj

oni vivas en ni

ilia honesto kaj ilia legaco

hungaroj, germanoj, slavoj, keltoj, grekoj, iliriuloj, romanoj

uniiĝaj filoj de Eŭropo

forto, kuraĝo, honesto

fiereco kaj gloro

batalistoj

eŭropaj batalistoj

gloro estas neevitebla
(victoria inevitabilis est)

gloro de praŭloj eterne

filoj de Eŭropo

kubo estas forĵete
(alea iacta est)

spirito de eŭropaj pruloj

oni vivas en eŭropaj filoj kaj filinoj

kuraĝo, braveco, energio

video fare laŭ CroPetroForever

Ni tre dankas! Ĉi tio estis tre admirinda!

Ĉu vi kioman ’hollywood’-an filmon identigis?


cxar nun ni vidas per spegulo, malhele; sed tiam okulon cxe okulo; nun mi konas lauxparte; sed tiam mi konos tiel same, kiel ankaux mi estas konita.

 Tradukis:
Hungaruja Esperantista Komploto
de la Konsiderej Progresantoj
(HEKKP)

   

12 december 2011

En militoordon enviciĝo kontraŭ la homa malsaĝeco

En la ĝistagoj aperis kun „Ek, ni batalu!” titole nova satirokolekto de Ádám Pozsonyi, kio la ĝis tio ĉi la plej kompletan bildon prezentas el la laboreco de aŭtoro. Li elektadas el la rikolto de 15 jaroj, kaj la verkojn siaj desegnoj ornamas. Pro tia ĉi interrilato ni paroladis kun la aŭtoro.

- Ĉu estas intenca la referenco sur la antaŭ tri jaraj lia librobruliga skandalo?

- Nature! Ke la memoron de eblaj forgesemuloj malgrande ni aktualigu, pri tia afero estas temo, kiam oni atendis de ni, ke ni kredu realon de tio, ke post du tagoj, kiel en hungara semajnoĵurnalo ekvenas srkribo kun dumil karakteroj – ĉi tio estis la „Ek, ni batalu!” titolon havanta malgranda absurdo, en tio mi diligentigis purigon de la hungara spirita vivo –, la sveda televido faras kompliaĵon pri tio, ke sur la stratoj de Budapeŝto nazioj marŝas kaj oni bruligas la libron. Jes, ĉar poste mia publikaĵo eldoniĝis, kiel admirinde interagordinta simfonia orkestro alfalis sur min la maldekstra-liberala medio, kaj laŭ vorto ili postulis mian likvidecon. Nature en la nomo de la libereco, la toleremo kaj la homaj juroj. Kiel ĉi tio kutimas. Kun tio nature mi estas klarvida, ke ne pri mi temas la afero, mi estis momenta ilo, estas direbla en bona tempo mi venis al ili, sed ĝuste la okazo pruvis, ke kion en la tia skribado mi vortumis, tio certe estas laŭtempa, aktuala kaj antaŭe malantaŭe ne estas sin transsaveblanta.

- Ĉu tiam la ĉi tia volumo estas kune same ia batala marŝo?

- Se vi pensas, ajne same tiel eblas koncepti. Ĉu kial ne? Mem la titolo, la enhavo de volumo, respektive la el ĝi radianta pensmaniero estas tia, kiel unu danĝeroalarmo. Kiel sono de sireno, kio en la momento antaŭ detruiĝo ankoraŭ atentigas. Enentuale ankoraŭ oni ne estas posta. Ĉar la mondo jam poiome ne estos funkcieblanta. En la posta cent jaroj tiome oni stultigis kun ĉiaj progresaj spiritaj utopioj, kioj staras en kruta kontrasto kun la plej fundamentaj leĝoj de viveco. Kiu finlegis la libron, tiu plu ne estos ebla sen ridheno finaŭdi unu politike korektan televidan interparolon, ne povos poste sen naŭzo finpromeni sur hodiaŭa urbego, aŭ preni en siaj manoj unu prestiĝan literaturan faraĵon. La „Ek, ni batalu!” estas ia fiera en militoordon enviciĝo kontraŭ la homa malsaĝeco, fiemo, servilemo, kontraŭ oportunismo.

- Se mi bone konas, unue vi ekiris sur voĉlegantan rondvojaĝon.

- La kontraŭrevolucion – kiel arta, kiel en spiritohistoria senco – devas atingigi inter la homojn! Devas monrti por masojn! Devas inklinon fari al tio! Ke ili alsentu por sia gusto. Post revolucia cerbolaco de unu jarcento estas tempe, ke ili kun volupta sovaĝeco ili sin ĵetu sur la normalecon, kaj ili ekvekiĝu: la literaturo estas tio, kion inter legeco ne eblas demeti, kvankam ne tio, kion kun prezo de fobia fortostreĉo ne eblas finsuferi! Nomojn mi ne deziras diri – poste inter kvar okuloj – sed la naŭdek protentoj de hungara literaturo estas senvalora. Nulo. La senpensa, kliŝa senideeco iras sian dancon kun la aroganta neniu-doma pensmaniero. Konvenu, konvenu, konvenu. Ne mem, al sia individueco – tion oni ne havas. Mi ekzemple je la nia plej lasta vespero la „Estro kaj sia faraĵo” titolan satiron mi ne konis seninterrompe finlegi, ĉar kiel mem, kiel la ridaĉo de publiko en fiaskon sufokigis la eksperimenton.

- Ĉu ne la eklipseco parolas el vi? Ĉu manko de rekonato?

- De ĉi tioj ne devas. Sed mi ne havas kaŭzon pri plendo. En la lastaj semajnoj – mi devas konfesi – apenaŭ mi havas trankvilon. Kun leteraj sendaĵoj ili ĝenis min el la distrikto, el la Sidejoĉefurbo, sed ankoraŭ same el la regiono de ’Szörényi’ kaj ’Macsói”, eĉ unu aĝa sinjoro, el la foro de eternaj provincioj aliĝis ekscitite. Kaj la volumo ankorŭ estis nenie! Sed nun finas ĉi tia stato!

- Kun senindulga aperteco vi eksaltas al ajnaj tabuotemoj. Multoj certe pli singarde, pli diplomate estus formuladi. Malgrande sur la antaŭ dudek jaraj Ádám Pozsonyi memorigis min.

- La mian punkan pasinton mi neniam malkonfesis, simple alie mi vidas la mondon, kiel dudek jare. Ĉi tio tiel estas orde. La tio same estas malsano de la moderna mondo, ke mezaĝuloj kopias vestadon, parolomanieron, valoroverdikton de la dekjaruloj. La moderna homo jam ne povas digne maljuniĝi. Poste rerigarde sur la mia kompleta laboreco kontraŭmarso kun homa malsaĝeco, la al tio impeto estis karateriza. Ĉi tion dudek jare ĉi tiel mi konceptis: Ni damaĝu la damaĝajn skulptaĵojn! Kun hodiaŭa kapo nur ĉi tieman mi diras: Ek, ni batalu!

Ádám POZSONYI

El hejmpaĝo de aŭtoro, kaj el la ’Demokrata’ semajnoĵurnalo

cxar nun ni vidas per spegulo, malhele; sed tiam okulon cxe okulo; nun mi konas lauxparte; sed tiam mi konos tiel same, kiel ankaux mi estas konita.

Tradukis:
Hungaruja Esperantista Komploto
de la Konsiderej Progresantoj
(HEKKP)

09 december 2011

Nur ĉi tiom

Viro ĉiam kun konsterniĝa mirego palpebrumas, ke li intervidiĝas kun la kutimoj de la virinoj. En la banoĉambro estas ok specaj duŝoĝelo – unu blua, du flavaj, rozkolora, blanka, ruĝa, verda, kaj ia nedefinebla – kvankam estus sufiĉa unu peco sapo. Averaĝa masklulo same ne tenas plurajn, maks. ankoraŭ uni alian tipon, plus vangoalkoholo, poste ’bonan tagon’! Se oni ne tiel estas, tie la seksa identeco estas treege duba.

Sed ĉi tio estas nur unu disfrotaĵo el senfino de la objektoj, kaj el la al tioj ligiĝeblantaj fetiĉosistemoj, kun tio la moderna homo ĉirkaŭbastionas mem.
La nia plej multaj objektoj estas superflua. Unufoje unu mia eksa samklasano prenis min por frenezulo, ĉar kun mia telefono sole telefoni estus. „Ĉu ne estas ardanta kun tio ĉi iradi?” li esploris scivole, kaj li gapis al mia vango. „Ĉu antaŭ kiu?” mi konsterniĝis malantŭe laŭ respondo. Ni ambaŭ saman pensis pri la alio.

Sed fakte pri la krizo mi volis paroli, pri la depresio, kio rajdas sur nia kolo. Tion tre certe ne povas sin transsavi. Nu, la mia propono estus la suba: la hungara nacio – pli ekzakte la loĝantaro de Trunkita-Hungario prenas sur sin la postan: ĝis du jaroj ne estas plasmaĵo, saĝa telefono, interreto, ’wellness’, duŝoĝelo, RTL-klub, ananaso, holanda bolbo, ’lego’, ’hamgurger’-o, ’playboy’-o kaj Co-Do. Fekunda tero estas. Tritiko estas. Porko estas. Bovino estas. Pomo, cepo, kokido, lardo kaj vino. Ni nenion enportas. Ni tion manĝas kio ĉi tie produktiĝas. De tagmezo ĝis ses ne estas kurento. Sinjoro parlamentano kun trajno iras aŭ sur ĉevalo. Monhelpo nenio estas. Al deviuloj, al parazitoj nek unu heleron. Se oni komencas rabi, malliberejo. Se oni daŭrigas, ŝnuro. Al la kiu konas kiomajn jarojn insultaĵojn supren ruktantojn estas mansvingo, kaj rideto, kompensaĵo nature nenio.

Nur du jaroj devus, du mallongaj jaroj, kaj ĉia ŝuldo malaperus, ne parole pri tio, ke la nacio kaj materie, kaj morale estus pli sana. Nova, fiera kaj forta, en la sekvonton optimisme vidanta nacio enŝovus en la kontaktoskatolo la aliĝaĵon en la fino de la dua jaroj – se propre oni enŝovus!

Mi havas fortajn skeptinkojn pri tio, ke ĉu tion ĉi prenus sur sin por la konsomanto stultiginta popolo, sed vi kredu min, ĝi estus nur tiom ĉi. Nur ĉi tiom.


El la hejmpaĝo de la aŭtoro


Cxar nun ni vidas per spegulo, malhele; sed tiam okulon cxe okulo; nun mi konas lauxparte; sed tiam mi konos tiel same, kiel ankaux mi estas konita.

Tradukis:
Hungaruja Esperantista Komploto
de la Konsiderej Progresantoj
(HEKKP)

03 december 2011

La hungara malfermo

La hungara malfermo
Antaŭ nelonge mi skribis pri tio, ke kvankam mi multe lingve legas blogojn kaj forumojn, inter ĉiojfore la hungarajn komentariojn mi opinias de la pleje agresie. Nun mi pri unua konsistero de ĉi tio mi volas skribi: pri la ekleveco de la kontraŭopinion anoncaj komentarioj.

La hungaraj kontraŭopiniaj-komentarioj – kontraŭ la plej multa laŭ mi konitaj lingvoj – ne kun tio ili komencas, ke la aŭtoro de registranto aŭ kun unu konkreta aserto de la antaŭa alparolanto oni ne interkonsentas, kaj ĉ kial ne. Sed laŭ la aŭdigintoj oni en si konstrukcias la personecobildon de aŭtoro, kaj plue jam ĉi tion oni atakas. Tiel, ke sur la komenco de alparolo ĉi tioo oni pensas kun unu-unu duona frozo precizigi.


Ĉi tiojn la eklevecojn el la komentarioj de la rivero ’Wang’ mi ĉerpis, kioj staras jam ĉiam sur tre alta nivelo, kompare kun averaĝo de hungaraj blogoj. La sekventajn enkondukajn frazojn sed mi citas el anglaj lingvaj komentarioj de ’Río Wang’, kelkfoje al angla lingva varietato de sama registreco.


Mi tion kredas, mi ne devas precipe peti niajn legantojn, ke vi trovu la dek malgrandetajn diferencojn. La hungaraj komentarioj, antaŭ ol ili estus transpasas sur la konkretan problemon, unue ili fiksas, ĉu la aŭtoro kial estas neaŭtenta. La anglaj lingvaj komentarioj – el la tri aŭtoroj unu estas belga, la dua aŭstralia, la tria rusa – ili koncentras sur la problemon, kaj ankoraŭ ili havas tempon deklari pri la atesto pri konduto de aŭtoro.

La psikologio – diras la psikologisto, kiam mi menciis al li la aferon – nomas laŭ „vi-komuniko” kaj „mi-komuniko” la duan tipajn reagojn. La vi-komuniko estas la „ĉar vi estas ĉi tia”, la mi-komuniko estas la „mi havas ĉi tian problemon”. La vi-komuniko estas la „ĉu kiu vi estas, ke”, mi-komuniko estas la „mi ĉi tion ĉi tiel vidas”. La vi-komuniko estas etikediĝeco, la mi-komuniko estas leveco de demando. La vi-komunio sur kontarŭbaton, la mi-komunio sor empation instigas la aŭdanton. Laŭ la psikologisto la plimulto de la liaj hungaraj pacientoj simple ili ne vidas la diferencon inter la duopo, kaj dum monatoj pasas, kiam oni komperas, kiom de siaj problemoj estas la kaŭzo ĉi tio, kiom moltajn problemojn inhibas, kaj kiom ĉion oni povas ruliĝe aranĝi, se sisteme oni transpartianiĝas pri la vi-komunio pri la mi-komunion.

Al tioj simile bonon mi deziras al ĉiuj niaj alparoluloj.

STUDIOLUM

El „Poemoj de rivero Wang” hejmpaĝo – 13-a Okt. 2011.


cxar nun ni vidas per spegulo, malhele; sed tiam okulon cxe okulo; nun mi konas lauxparte; sed tiam mi konos tiel same, kiel ankaux mi estas konita.

Tradukis:
Hungaruja Esperantista Komploto
de la Konsiderej Progresantoj
(HEKKP)

01 december 2011

Ĉe la Danubo – 2-a skribleciono

Analizo de statuo de Attila József
Ĵanet Ĵaboto 8/b. klaso

La poeto havas tre malgajan vizaĝon, ĉar same li ne vidas Danubon, kun rigardo al, ke li sufiĉe malproksine sidis de tio. (Apud la granda poemoskribisto maldekstre la tramo trafikas, dekstre la parlamento ekzistas.) Mi tiel vidas, ke li tre malserene rigardas la piedpremintan greson. Sed estus, ke plie moroza aŭ malmilda estas lia mieno, aliparte ĝi estas terure maldika, tio bone montras, ke li kioman malsatis. La artisto bele sciis esprimi kun tia la malgraseco, ke la poeto multe mizeradis. En la granda malsateco ankoraŭ la liaj brakoj same plilongiĝis, laŭ mi se li stariĝus, la liaj brakoj atingus ĝis liajn genuojn (la mia panjo tion diras, ke de povrulo tiaj estis siaj membroj kiel orangutango). La poeto estis tiel povra, ke ankoraŭ la sian pantalonon same kiel devis pruntepeti, kio el tio estas vidanta, ke tio estas tre mallonga sur lin.

La skulptisto la poeton en tia pozo bildigas, kiam li sidis sur plej suba ŝtono de la bordo, kaj li rigardas, kiel melonŝelo naĝas[1]. Mi tiel pensas, ke estus bildigi same tion, kiel la panjo de poeto etendadas la tolaĵon mute[2], aŭ tion lignaron hakitan[3], kio sur monto kaj dorso reciproke[4] ekzistas. (Laŭ mia panjo, ne povas ĉion kiel bele muldi en statuon, ĉar ankaŭ estas bona, ke oni ne faris:

La materio marŝas jen feliĉe
tra tuneloj de intensoj svarmaj,
la skorion revivigas riĉe
bolaj putoj de la renoj varmaj.[5])

Cetere la poeto la sian ĉapelon tenas en sia mano, tiel la lia nura kapo estas tiel, kiel de Petőfi.[6]

José Armando PORPANEK[7]

El „Gondola” hejmpaĝo – 25-a Novembro 2011.

Cxar nun ni vidas per spegulo, malhele; sed tiam okulon cxe okulo; nun mi konas lauxparte; sed tiam mi konos tiel same, kiel ankaux mi estas konita.

Tradukis:
Hungaruja Esperantista Komploto
de la Konsiderej Progresantoj
(HEKKP)

Notoj de tradukisto:
[1] trasoneco: Ĉe Danubo (A Dunánál) -1936 - trad: Kálmán, Kalocsay
[2] trasoneco: Panjo (Mama) - 1934 - trad: Julio, Varga
[3] trasoneco: Konsciado (Eszmélet) [IV] - 1934 - trad: Péter András, Rados
[4] trasoneco: El
Analizo de Attila József de Ottó Orbán - 2005
[5] trasoneco: Odo (Óda) [4] - 1933 - trad: Imre, Szabó
[6] Hungara poeto – Sándor, Petőfi (1823-1849)
[7] Laŭ tradukisto ĉi tia namo estas karikaturo, ĉar tia hungara nomo ne ekzistas, sed la pseŭdonimo mokas lian hungarian kutimon, ke iuj (precipe la ciganoj) prefere donas al siaj infantoj sapooperajn nomojn. Porpanek – slava aŭdiĝanta, parolanta, famila nomo