Joyce - Epokspirito

Antaŭ tagoj mi metadis en la breto, kaj tie, la pleje sube en miajn manojn ektrovis dikan, gravan volumon. Mi rigardas la sian kovrilon, kun ĉevalaj tipoj ĝi floras: Ulysses. Fama-misfama sia enueco de James Joyce.

Mi memoris, kvazaŭ 15 jare mi provis perforti mian naskiĝintan bonguston, kaj mi komencis tion legi: senespere. Nu, mi diras, antaŭjare certe mi ne estis devante leviĝinta, mi faras jam reefoje eksperimenton. Post la unua horo mi rezignis. Nur unu vorto decas al tio: neĝuebla.

Kiel mi sidis tie kun torturinta mieno, en miaj manojn kun bestaĉa-malfacila libro, mi cerbumadis sur tio, ke en tio estas nur fajrero de vitaleco, en tio estas unu minimuma vivoforto, tiun certaj rondoj plensimple oni ne cedas al aero ricevi. Kiel kun sana prudento neniu pensus serioze, ke tiu la kreteneco, kiun tia la Joyce nomiĝa malfeliĉa animokriplulo per multjardeka laboro kunskribaĉadis, tio same al iu ĝi plaĉas. Ridaĉo. Pri tio same Antal Szerb [1] tion skibis – pri kiu ekde Dezső Szabó [2] ni scias: „Tiome oni estas sperta, kiel Antal Szerb pri la literaturo” –, ke simple estas blofo.

Kaj intere mi sidis tie, kaj kun langvora mano mi prenis la tian dikan volumon – mirimarkas, la medioprotektuloj vere protestus, ke por tiaj oni ne disipu tiom arbojn –, mi pri tio pensis, ke en la pasinta jarcento sur la kampo de la sociaj interrilatoj ju plu antaŭenrompas la anormaleco – emancipiĝo, progreso, ktp. –, des pli multan spacon konkeris pri la abnegacio, pri suferego, pri memkapitulaco instignanta misfaraĵo.
Kaj kompletaj generacioj kredis, ke Sartre, camus, Joyce, Salinger estas kulmino de la arto. Ĉu en manojn prenis iu nuntempe la Vizitanto-n de Konrád? Ĉu tiu estas legebla same laŭ iu? Ĉu aŭ Produktada romando de Esterházy? [3] Ĉu iu kuraĝas prononci ekstere mi, ke nek heleron ĝi valoras? Ĉu ĝeme-gluta, laiga, fienuada manierismo-konglomerato? Ĉu same en manon preni ĝi estas tempodisipo? Ĉu kaj Imre Kertesz? Spritaĵo!

Iu kuraĝu prononci, ke la reĝo estas nuda! Poste tiel mi sidis tie, kaj mi vidis langvore antaŭen mi, on ensaltis, mia patrino nelge plendigis, en la tenejo baskulas la ŝua ŝranketo, ĉar elrompis ĝia piedo. Nu, mi diras, mi transportos al ŝi, ŝi estu apogi per tio.



Ádám, Pozsonyi

El „Demokrata” semajnoĵurnalo – 2005. 26.

 cxar nun ni vidas per spegulo, malhele; sed tiam okulon cxe okulo; nun mi konas lauxparte; sed tiam mi konos tiel same, kiel ankaux mi estas konita.

Tradukis: 

Hungaruja Esperantista Komploto
de la Konsiderej Progresantoj

(HEKKP)

 Notoj de tradukisto:

[1] Antal, Szerb (1901-1945) – troaaminta, laŭ mediato troaaludinta hungaria literaturisto
[2] Dezső, Szabó (1879-1945) – difinata hungara aŭtoro, kritikisto, publicisto. Post la mondmilito 2-a pri li ne eblis paroli, ĉar oni nomis lin faŝiston, nazion. Sed li ne estis nek tiu nek alia.
[3] Sinonimo de la nelegebla romano. (’Produktada romano’ de Péter, Esterházy)

Legendoj (aŭ ĉu ekzistas Esterházy-leganto)

La vivo de tio estas bela, ke oni ekzistas legendoj. En seriozaj lokoj, kiel ekzemple la Hungara Imperio tiaj legendoj vivis, kiel la fama falsa-Petőfi [i], kiu post la kapitulaco vagadis sur la ebeno, kaj el senkosta nutrado ĉe la poemon kaj patrion amantajn popoloj, aŭ Boris [ii], la tronpostulantulo, kiu de sia knabo de nia reĝo Kalomano [iii] li konfesis mem, kaj ĉi-rilate li detruis la finejojn, sed mi mencius ajne reĝido Ĉaba [iv], kiun la sikuloj same depost atendas tie sur la orienta limregiono.

(En la malgrandetaj landoj jes ja nur ĉi tiaj legendoj vivas, kiel la loknesa [v] monstro, la sieĝo de la Vintra palaco, aŭ h…., hej nun preskaŭ mi diris ion)

Surskribo de la tabulo:
„Ni ne petas el la kulturo-malpuraĵo”

Legendo de la hodiaŭa hungara realo estas la t.n. leganto-Esterházy.

Kun mia kolego Zsolt UNGVÁRY [vi] ni alveturis ĝuste pri la premilo-rondatablo de EMI-kampadejo [vii] al hejmen, kaj tiam ni senkusiĝis sin en la sufokejo, iu el ni levis: „Ĉu jam vi legis Esterházy-n? [viii] Ĉu vi povis fine legis? Ĉu propre vi renkontiĝis iam kun tia homo, kiu la Esterházy-n vere legas?” Kaj ni devis konsterniĝi, ke ne estas. Mi komencis du librojn, Zsolt stagnis ĉe unu, sed nek li, nek mi, ni ne renkontiĝis ankoraŭ kun vivanta vianda-sanga koncernulo, kiu fakte legus, legus fine, kaj ankoraŭ same oni ĝuus. Praktike lin neniu amas. (Estus bona se ĉi tion la sekvonta kulturo-funkcioloj de FIDESZ-kondukilo [ix] same kredus, komprenus, kaptus cerbe, kaj poste ne saman la dek kurigitajn idiotulojn same ili favorigus, kiel ili agis tion inter 1998 kaj 2002. 

„La leganto, kiu amas Esterházy-n” resp. „La leganto, kiu legas Esterházy-n” Ili estas ne pruvitaj, enigmaj persunuloj, ekzisto de kiu estas malcerta.

Oni diras tion, ke oni kelkfoje ekaperas en librosemajno, en libropalaco, oni prenas unu volumon, ĉar oni laŭdas, oni entreprenas, poste ĉe la kvina paĝo oni oscedas. Kaj oni kulpigas sin. Ĉar oni ne kredas, ke ĝi estas vere merdo, kaj ne li estas la stultulo. Sed mi erarus, mi petas la leganton riparu min. Ni serĉu la Leganton, tiu legas Esterházy-n. Sur mian adreson - pozsonyiadam@freemail.hu - mi atendas la aliĝulojn, tiuj legas, ĝuas, aŭ jam ili vidis unu veran, vivantan, viglan Esterházy-leganton. Laŭ donaco unu „Fuharosok” [x] volumo (oferteco de ZS.U.) estos lotumita.

Ádám POZSONYI

(12-n Julio 2010.)

Cxar nun ni vidas per spegulo, malhele; sed tiam okulon cxe okulo; nun mi konas lauxparte; sed tiam mi konos tiel same, kiel ankaux mi estas konita.

Tradukis:

Hungaruja Esperantista Komploto
de la Konsiderej Progresantoj

(HEKKP)

Notoj de tradukisto:

[i] Sándor (Aleksandro) PETŐFI, (1822-1849) unu el la plej grandaj hungaraj poetoj.
[ii] BORIS (laŭ alioj: Boriĉ) nask: 1113 aŭ 1114, mort: ĉ. 1154. Lia patrino estis: Eufemia, la knabino de la kieva grandprinco. Ŝi estis la dua edzino de Kalomano la Libra hungara reĝo, de kiu lia edzo pro ŝia adulto disiĝis. Reĝo Kalomano neniam ne rekonis lin laŭ lia knabo. Sur tri sekvantan hungaran reĝon same atakis malsukcese kun armilo.
[iii] Kalomano 1-a (I. KÁLMÁN) Árpád-doma, hungara reĝo (sia dua nomo: Libra Kalomano) nask: ĉ 1074, mort: 1116, reg: de 1095. De 1102 li estis same reĝo de Kroatuja. Apreca, estimata, granda, hungara monarĥo li estis.
[iv] Ĉaba (Csaba) legenda knabo de Attila huna granda-reĝo. Post morto de sia patro, li kun sia trupo iris sur orienton. Laŭ legendo, se por hungaruloj devas helpo, li revenis sur la Stelo-vojstreko, sur la Lakta Vojo.
[v] Loch Ness – urbo en Granda Britanio
[vi] Zsolt UNGVÁRY (1968) hungara aŭtoro, pibliculo.
[vii] EMI (Egyesült Magyar Ifjúság) Unuiĝinta Hungara Junularo – hungara juna organizaĵo
[viii] Péter ESTERHÁZY – (1950) hungara transdorlotinta, liberala-, socialista, al intelekta nomuminta aŭtoro, deklasiginta ido de malnova hungara duka familio
[ix] FIDESZ – hungara meza-, meza-dekstra flanka politika partio, en alianco kun la Kristana-Demokrata Popolpartio (KDNP). Unue ĝi estis en la kondukilo: 1998-2002. Ĝia estro estas Viktor ORBÁN
[x] FUHAROSOK - titolo de unue en 1983 estis aperita nelegebla libro. Laŭ sia difino estas „romano”, sed la ĝia ĝenro estas nedefinebla. La titolo estas netradukeblinta. Elŝtraŭbeco de la hungara vorto „Frajtantuloj”