La fiŝo vivas en akvo, la pulmo kun aero nutriĝas, la hongaro estas antisemita. Vi ĵetu la fiŝon el la akvo: ĝi detruiĝos. Vi forprenu la oksigenon de pulmo: ĝi sufokiĝos. Vi elmensugu la anisemitismon el la hungaro: li mortos kun la plej terura speco de morto.
Ĉu sed kiu estas esenco de antisemitismo? Ĉu kial ni estas antisemitoj? Ĉu kial la antisemitismo? Ĉu unua nepra manifestiĝo de nia vivinstinkto, kaj ĉu kiaj estas ĝustaj formaj de tio esprimiĝo?
Sur unu kampo oni ne diris tioman stultaĵon – en ambaŭa kampadejo –, kiel ĉirkaŭ la juddemando. Fervoraj antisemitoj prononcas sloganojn kaj argumentojn, kiuj fariĝus por la plej grandegaj armiloj de judaro. Liberalaj ŝtatviroj pretabligas argumentojn, kiujn seninstruita infano dispartigus por siaj bazmalebloj. Ĉar – pri dekstro kaj maldekstro – ili ne enstarigas la demandon en sian grandan historian horizonton, ili ne reportas, ki mi tiel diru, sur sian naturhistorian simplecon. El unuopaj okazoj ili deiras. kun sentimentalismo ili kandizas ĉirkaŭe, kun interesopartiaj kaj aliaj malklaraj pasioj ili ombras sian purecon. Sed
la juddemando estas esence tia simpla, ol tiel travidebla, kaj estas gramatike simpla ĉi tio la frazo. La rabobesto rabobestas, kaj por ĉia sia laŭsanga ruzo de la tia forta raso devas al tio, ke ĉi tion la simplan, facile kompreneblan esencon ili ĉirkaŭu kun mensogoj, kun erariga Babelo de pseŭdohumanismo, pseŭdosociologio, pseŭdoliberpensado kaj pseŭdorevolucio.
La plej granda, la plej kulpa eraro – kaj doloro, ĉe ni la plej ofta – sia malmultekosta insultego, bagatiligo de judaro. Se min en la fronto por esplora servo ili ekspedas, kaj pri enorma militforto de kontraŭulo tion la gaskonan sciigon mi alportas, ke kun kelkaj homoj eble disbati la kompleton: tiam antaŭ katastrofon mi portas la proprajn sangulojn, kaj antaŭ milittribunalo inde mi meritas kuglon aŭ ŝnuregon. Rekonsideru ĉi tion bone anekdotaj kantemaj subtaksuloj de judaro. Karakteriza estas, ke tre multaj judoj kun superema humoro helpas por la kuraĝaj kristanoj en la tia nurigo, ĉar li scias, ke ĉi tio kaŝas la danĝeron.
Bagateligi tiun rason, kiu en sia dudekobla minoritato okupis ĉiajn strategiajn punktojn de hungara vivo, kaj kiu per lerta elprofito de historia katastrofo sub siajn piedojn vadis nin, dekraĉis nian kredon, surtretis nian standardon, bagateligi tiun la rason ĉu ne signifas senfinan malestomon de mem? Same la judaro, kiel ĉia alia raso, ĝis sia fino neirebla konsisto de fortoj kaj malfortoj, eminentecoj kaj pekoj. Sed, ĉar en edukado de terura ekskluziva religio, sub ĉiu ĝlazuro de kulturo kaj eŭropa vivo restis por la praa, barbara, instinkta azia tribohomo, siaj fortoj kaj eminentecoj estas el sango pli venantaj, kaj prefere signifas sian aŭspicion kaj konkeron de plena raso, ol ĉe aliaj rasoj, siaj malvirtoj kaj pekoj estas pli okulfrapaj, kaj tioj plie atakas sur la moralan guston de eŭropa homo. Ĉar estas la senco de diferenco, kaj ĉi tion ne eble sufiĉe ripeti, ĉar ĉi tion senĉese ili ŝajnigas por alia, tio: ke ni, hungaroj, germanoj, slavoj, italioj ktp. en la komuneco de eŭropa kredo, moralo kaj kulturo simple el tribohomo por homo ni larĝiĝis, kvankam la judo kun kanibala kredo de elekto, en sia horora rasa kredo kaj moralo restis la antaŭ kvinmil jara por de fremda odoro instinkte fobiohavanta tribohomo.
La judaro estas la plej serioza, la plej fatala malamiko, la judodemando estas vivo-mortodemando de hungaro, kiu enligiĝas en ĉian fazon de hungara vivo, hungara futuro. Fari spritaĵon el tio ĉi demando, nurigi tion ĉi kontraŭulon kaj tion ĉi danĝeron: nur stultuloj aŭ pripagitaj fiuloj agus.
Multaj tragikomediaj eraro el tio originas, ke en asimiliĝajn superstiĉojn stultiĝe tiun ni kredis, ke por la fremdulo estas sepa paradiza volupto, kaj granda avancigo por hungaro transsimiliĝi. Ĉi tio kredo, tiu por forta memkonscio ĉe la forta raso fakte konkerantan forton signis estus, ĉe ni ĝi iĝis por unua ĉeffonto de nia nacia suicido. El la nia tiel nomata ideala – ho, kiom da fia kaj kanajla estas tio ĉi vorto! – horizonto ni rigardis la aferon, kaj ni ne volis ekvidi same la laŭ naturhistorio estantan realon, ke la vivo estas sovaĝa batalo de fortaj kaj feblaj rasoj, kaj ke por alia raso mem devas organizi sian defendon kaj futuron, kaj tiun ne permesas konfidi fremdulon. Tiel ekzemple niaj sentemaj, humanistika-liberalaj politikaj primadonoj multe kantis: – Ne permesas ĝeneraligi, ja ekzistas same honesta jodo, la inocento ne suferu pro pekulo! Do kompreneble, ke oni estas trovanta. Same mi mem konis ne unu grandkulturan, zorgeme elkonstruigitan internavivan, klaramoralan judon. Sed unu jen vi bunvolu ne forgesi. La tio ĉi judo ĝuste ĉar estas tia, kaj tiom pli, ĉar li estas tia, en la lukto de rasoj kun sia raso estas solidara, same tiam, se li respektas la alian rason. Aŭ ni akceptas tiun juĝon, ke en Transilvanio
[1] tiu estas la honesta hungarulo, kiu malkonfesas sian hungarecon laj estos vlaĥofidelo
[2]. Ĉu en Supralando
[3] tiu estas la honesta hungarulo, kiu por ĉeho distordiĝas kaj tiel plu. Ĉu ne, ke ne; ĉu ne, ke laŭ nia koro, laŭ nia moralo estanta hungarulo, kiu restas nia inter ĉia infero? Ĉu aŭ kun alia mezurilo judon ni mezuras? Ĉu sed estus ĉi tie levi demandon de honesteco? Se unumilliono angloj, francoj aŭitaloj de kvin mondpartoj alveturus tie ĉi, ke kun siaj apartaj solidarecoj ili elpreni la panon el buŝo de hungarulo, la teron el sub hungaran kamparanon, ke komerco, fabriko en iliaj manoj estu, ke en gazetaro, en teatro ili elŝtelu el hungarulo la defendantan animon: antiangla, antifranca kaj antiitala mi estus. Sed kun tioj nacioj ni havas miljaran moralan, enkredan kaj kulturan komunecon. Tamen por mi fakte estas egale, ke kiu forprenas la nuntempon, futuron, la vivon kaj ĉiun de nia raso, tiu estas konvena
[4] kavarilo aŭ kvankam prizonpunita apaĉo. Ĉu aŭ sur la fronto nur sur tiun ni pafis, kiu je la antaŭa tago forgesis trasendi trans la pikildrataro la sian ateston pri konduto? La demandon de honesteco ĉi tie nur kretenoj aŭ erarigantaj trompŝtelistoj estus levas.
 |
Vázsonyi,
la naciakolora juda ministro |
Sed ne tiujn la judojn ni kutimis nomi por henestecaj, kiuj vere estas tiuj. La tioj ne tre strebas por niaj favoroj, kaj aperte por homo de sia raso ili konfesas sin. La nia „honoreca” judo estas tiu la judo, kiu transbaptiĝas, se oni devas, ĉiutage duoble, kiu ne scias, kien oni estu pri sia hungareco, tiel kraĉas, kiel se en popoldramo oni estus, kiu ploregas sur la hungara limo, kiel la buterkora ’Vázsonyi’
[5], kiu pro vidaĵo de naciakolora limpaliseto preskaŭ same el sia fizika judeco por hungaro li integriĝis. Ĉi tio estas la tiu judo, kiu en tio momento, ke la ĉeĥoj enpaŝis en Lőcse
[6], por furioza ĉeĥo, kaj en Kolozsvár
[7] vide la unuan vlaĥan militiston oni estis ekscitita por vlaĥo. Ĉi tio estas la plej danĝera tipo, ĉi tion sendas antaŭen la timiga raso, ke en la sino de popoloj ili okupu la antaŭfortikaĵojn.
Dum la komunismo[8] la plej senbridaj batalistoj de juda imperialismo katolikaj, kalvinanoj kaj eksnaciakoloraj judoj estis. Juda verkisto unua komika, groteska figuro de juda regado, en la milito ankoraŭ „kun nemezurebla rasa fierego” li rigardis la hungarajn militistojn, kaj je la dua tago de komunismo jam kun sordidaj vortoj li kraĉas la hungaran rason. Kontaraŭ la judoj mi batalas el mia plena forto, sed mi estimus, kiel noblan adversulon. Sed tiuj la naciakoloraj, hungaraj kaj kristanaj judoj estas la plej aĉaj kanajlaroj de homaro, kaj nia vivinstinkto tiojn ĉi devas antaŭ ĉioj malaperigi el hungara vivo.
 |
Surskribo: Ĉiuj hungaroj respondas ĉiujn hungarojn
Laboraĵo de Tibor Szervátiusz (1990) |
Ĝuste tiel malprudento estas, se en la juddemandon pri la amo kaj pri nia kristianismo oni resendas.
La amo ne estas tio, ke mi amu tiujn, kiuj forprenas la futuron de miaj infanoj, kiuj forprenas la landon de mia raso: la leĝo de amo antaŭ ĉio rilate al miaj apartenuloj kaj al mia raso. Tiu estas la amo, kiun tiel en libaralaj daturigecoj ili deziras, estas la plej kontraŭnatura perversa malamo kontraŭ propraj miaj samsangoj. La kristianismo kvankam ne estas la masoĥismo de maljunaj homoj, kiuj kun malsana afineco ŝats tiujn, kiuj ŝiras kaj trompas ilin. La kristianismo ne estas kelkaj el evangelio elterigitaj emociaj frazoj. La kristianismo estas multjarcenta historia evoluado: defenda, batala solidareco de eŭropa homaro pri defendo de eternaj homaj juroj, la eterna homa sano kaj moralo kontraŭ la sovaĝaj instinktoj de praa barbara tribohomo. Jes: grandan brakumon signifas Kristo por la pura homa kunlaboro. Sed skurĝon signifas kontraŭ la malsataj, sovaĝaj tribaj instinktoj. En la antisemitismo ni estas batalaj kristanoj de skurĝo de Kristo.
 |
| Laboraĵo de Béla Domonkos (2007) |
Do ni ne formensogu kun falsa sentimentalismo malafablan sencon de aĵo. Ĉi tie temas pri horora batalo de rasoj. Unu barbara asia raso, kiu restis en sia hommanĝula, aŭstera praa triba psiko, kaj alproprigis ĉian rafinitan ilon de eŭropa kulturo, ne lige de moralo, kun mortminaca malamo kontraŭ la eŭropa paseo, eŭropa moralo, eŭropa kulturo, el tio li estis malheredige, kun mil vizaĝoj, kun miliono iloj li invadas por konkero de Eŭropo. Vide nian doloran malforton, ekspluate ĉiun, kiu en ni estas malvirto, kaj ankoraŭ tiun, kiu en ni estas home nobla, li subjugis nin , kaj
li masonis sian antaŭbastionon de sia eŭropa konkero. Estas liberecbatalo nia antisemitismo, kaj malesperiĝita helpkrio de eternaj homaj juroj. Dekmiliono por proletaroj rabintaj hungaruloj turniĝas al proletaroj de mondo kontraŭ senbrida apetito de kaptakiranta raso. Tiuj, kiuj la laboron faris por religio de mondo, ĉu tiujn estos helpi kontraŭ ni, kiuj nin el niaj ĉiaj fruktoj de nia dolora, sanga laboro rabis? Dekmiliono hungaroj, kiujn ili piedpremis same en siaj animoj, sur kiun fremda raso altrudas la sian tiranan ideologion, sian misgustan goston, falsigan, por rasa armilo distorditajn doktrinojn: tiu la dekmiliono hungaruloj nun krias al liberpensuloj de mondo, ili helpu lin en sia spiritliberiĝo. Demiliono en sia ĉiu boninteco kalumniinta, en sia ĉiu homeco trompinta, en sia ĉiu juro rabinta hungarulo veadas al liberalismo de Eŭropo, ili cedu same lin vivi, ke la tero estas lia tero, sia semado estas lia terprodukto, ke sia laboro estu lia pano, kaj estu permasata ŝildon levi kontraŭ la embuskmurdista ponardo kaj kontraŭ la ŝtelistaj manoj. Dekmiliono hungarulo postulas verecon Eŭropon defendanta pro sia gradhistoria laboro.
 |
|
Laboraĵo de unu da maldekstra flanka barbaro
|
Kaj ion estos bona rekonsideri por Eŭropo. Hodiaŭ ankoraŭ multoj ridetas en Okcidento pri la danĝeron de juda imperiismo. Kvankam tio ĉi danĝero de tago al tago ricevas gigantajn proporciojn, kaj venko de tio ĉi imperiismo signus la lastan danĝeron de eŭropa pasinteco, la eŭropa kuna evoluado, la eŭropa kulturo. La hungaruloj havas en la paseo dolorplenan sanktan historian vivdestinon, ke ili protektu laboron de Eŭropo kontraŭ asiaj malsataj klanaj instinktoj.
La nia antisemitismo estas daŭrigo de tio historia laboro, kaj tiel ni faras kune mondhistorian laboron por defendo de homaro. Ni estas la vekiĝa vivinstinkto de daturinta Eŭropo, la pioniroj de granda liberecbatalo, heroldantoj de pli pura futuro. Ĉiuj ni cementu en la antisemitismo, kiel en patrujon kreanta, Eŭropon defendanta granda historia elvokiĝo. Ho, vi kredu, ke la plej heroa kaj la plej martirece bela efektiviĝo de homaro hodiaŭ: esti hungaro!
Szabó, Dezső[9]
(21. januario 1921.)[10]
Notoj de tradukisto:
[1] Transilvanio –
’Erdély’ (Erdej,
Erdejo) orienta parto de historia, miljara Hungarujo. En 1919 rumanaj (vlaĥaj) rotoj okupis. Nun ĝi estas sub rumana (vlaĥa) regado
[2] vlaĥo maljuna nomo de la rumana popolo
[3] Supralando –
’Felvidék’, norda parto de historia Hungarujo. En 1919 ĉeĥaj rotoj okupis. Nun ĝi estas sub slovaka regado, kun nomo: Slovakio
[4] en la oroginala teksto:
’comme il faut’
[5] Vázsonyi [antaŭ nomohungarigo: Weiszfeld],
Vilmos [esp:
Vilhelmo] (1868-1926) Unua juddevena ministro de hungara historio. Liberala politikisto. Gazeto-proprietulo. Korifeo de misfama parlamenta obstrukco. Justicministro de Esterházy-kabineto kaj Wekerle-kabineto la 3-a, kaj kun reformo de elektorajto komisiinta ministro sen portfolio. Je la 1918-a krizantema revolucio li devas rifuĝi pro siaj antaŭaj antibolŝevikaj asertoj. Post la komunista revolucio, en la Horthy-erao legitimistan politikon li reprezentis.
[6] Lőcse [
Loeĉe] – praa hungara libera reĝa-urbo en la hungara Supralando. Nun ĝi estas sub slovaka okupado. Germane: Leutschau, latine: Leutsovia, slovake (’tote’): Levoča.
[7] Kolozsvár [
Koloĵvar] – praa hungara libera reĝa-urbo en Erdejo (Transilvanio). Nun estas sub rumana okupado. Naskiĝloko de fama hungara reĝo
Matiaso la 1-a (
Mátyás). Ĉi tie oni fondis la unusolan hungaran protestantan konfesion, la
unitarisman eklezion. Latine: Claudiopolis; germane: Klausenburg; sakse: Kleusenburch; rumane: Cluj, hodiaŭ – Cluj-Napoca.
[8] komunista revolucio de Hungarujo – 21. marto 1919. Ĝis 133 tagoj ĝi daŭris, kun granda maro da sango, kun murdoj kaj rabadoj. La ĉefoj de komunista revolucio escepte de unu estis dokumente nur judoj. Laŭ la aĝa ŝerco: …ke estu tiu, kiu same je sabato subskribu la mortaj juĝoj.
[9] Szabó, Dezső [Dezidero ’Tajloro’] – hungara aŭtoro, pensulo, kritikisto, publicisto, sociologo – (nask: Kolozsvár, 10. junio 1879. – mort: Budapeŝto 13. januario. 1945.) Grandega efika reprezentanto de la intera du mondmilitoj hungara literaturo. Same hodiaŭ li staras en krucpafado de malamemaj polemikoj. Laŭ la hungara politika maldeksto li estis unu da fruaj hungaraj eksremaj dekstruloj. Ili nomis lin antaŭfaŝisto, sed li konsentis nek pri Mussolini, nek pri Hitler. (Kiun li nomis nur pri „Ŝmirulo”.) Liaj budapeŝtaj statuoj estas konstanta celtabulo de „hungara” ekstrema maldekstra flanko.
[10]
Virradat – ĉirkaŭ: Tagiĝo, Matenruĝo, Ektagiĝo, Matenkrepusko, Aŭroro – hungara, konservema, hungaroamika, nacia-radikala, kontaraŭbolŝevika konraŭrevolucia budapeŝta periodaĵo en la 1920-aj jaroj
cxar
nun ni vidas per spegulo, malhele; sed tiam okulon cxe okulo; nun mi konas
lauxparte; sed tiam mi konos tiel same, kiel ankaux mi estas konita.
Tradukis:
Hungaruja
Esperantista Komploto
de la
Konsiderej Progresantoj
(HEKKP)
Multaj tragikomediaj eraro el tio originas, ke en asimiliĝajn superstiĉojn stultiĝe tiun ni kredis, ke por la fremdulo estas sepa paradiza volupto, kaj granda avancigo por hungaro transsimiliĝi. Ĉi tio kredo, tiu por forta memkonscio ĉe la forta raso fakte konkerantan forton signis estus, ĉe ni ĝi iĝis por unua ĉeffonto de nia nacia suicido. El la nia tiel nomata ideala – ho, kiom da fia kaj kanajla estas tio ĉi vorto! – horizonto ni rigardis la aferon, kaj ni ne volis ekvidi same la laŭ naturhistorio estantan realon, ke la vivo estas sovaĝa batalo de fortaj kaj feblaj rasoj, kaj ke por alia raso mem devas organizi sian defendon kaj futuron, kaj tiun ne permesas konfidi fremdulon. Tiel ekzemple niaj sentemaj, humanistika-liberalaj politikaj primadonoj multe kantis: – Ne permesas ĝeneraligi, ja ekzistas same honesta jodo, la inocento ne suferu pro pekulo! Do kompreneble, ke oni estas trovanta. Same mi mem konis ne unu grandkulturan, zorgeme elkonstruigitan internavivan, klaramoralan judon. Sed unu jen vi bunvolu ne forgesi. La tio ĉi judo ĝuste ĉar estas tia, kaj tiom pli, ĉar li estas tia, en la lukto de rasoj kun sia raso estas solidara, same tiam, se li respektas la alian rason. Aŭ ni akceptas tiun juĝon, ke en Transilvanio[1] tiu estas la honesta hungarulo, kiu malkonfesas sian hungarecon laj estos vlaĥofidelo[2]. Ĉu en Supralando[3] tiu estas la honesta hungarulo, kiu por ĉeho distordiĝas kaj tiel plu. Ĉu ne, ke ne; ĉu ne, ke laŭ nia koro, laŭ nia moralo estanta hungarulo, kiu restas nia inter ĉia infero? Ĉu aŭ kun alia mezurilo judon ni mezuras? Ĉu sed estus ĉi tie levi demandon de honesteco? Se unumilliono angloj, francoj aŭitaloj de kvin mondpartoj alveturus tie ĉi, ke kun siaj apartaj solidarecoj ili elpreni la panon el buŝo de hungarulo, la teron el sub hungaran kamparanon, ke komerco, fabriko en iliaj manoj estu, ke en gazetaro, en teatro ili elŝtelu el hungarulo la defendantan animon: antiangla, antifranca kaj antiitala mi estus. Sed kun tioj nacioj ni havas miljaran moralan, enkredan kaj kulturan komunecon. Tamen por mi fakte estas egale, ke kiu forprenas la nuntempon, futuron, la vivon kaj ĉiun de nia raso, tiu estas konvena[4] kavarilo aŭ kvankam prizonpunita apaĉo. Ĉu aŭ sur la fronto nur sur tiun ni pafis, kiu je la antaŭa tago forgesis trasendi trans la pikildrataro la sian ateston pri konduto? La demandon de honesteco ĉi tie nur kretenoj aŭ erarigantaj trompŝtelistoj estus levas.
[8] komunista revolucio de Hungarujo – 21. marto 1919. Ĝis 133 tagoj ĝi daŭris, kun granda maro da sango, kun murdoj kaj rabadoj. La ĉefoj de komunista revolucio escepte de unu estis dokumente nur judoj. Laŭ la aĝa ŝerco: …ke estu tiu, kiu same je sabato subskribu la mortaj juĝoj.
