Husara sturmo

    La lasta hungara ĉevalsturmo je 1941 mirfrapis ankaŭ niajn tiamajn aliancanojn. Vere tio ĉi estas neregula okazo, ja ankankaŭ en la 1-a mondmilito kristalklare malkovriĝas, ke al la kavalerio – se laŭ tradicia senco ni alrigardas, nome pri dorso de ĉevalo batalntajn militistojn ni imagas antaŭ nin – vesperiĝis, Kontraŭ tio ĉi ne nur en la transporto ludis gravan rolon ankoraŭ ĉiam la ĉevaloj dum la tempo de 2-a mondmilito, sed ankaŭ plura ĉevala divizio deĵoris tiam. Ĉe plejparto ĉi tio tion signifis, le sur dorso de ĉevalo vojaĝis la soldatoj de ĉevalregimentoj inter du punktoj, sed esceptoj tial prezentiĝis:

    „La batalojn de la pli fruas historiaj eraoj karakterizaj memorindaj ĉevalsturmoj dum la 2-a mondmilito nur sporade troviĝis. Lastan tiaspecan batalagadon de la hungara kavalerio signifis ankaŭ tiu la famekanata okazaĵo, kiun la 15-an Aŭgusto la por okupado de urbo Mikolajivo kaj por ĉirkaŭfermado de la tie defendantaj sovetaj formacioj sin antaŭenpremtrudantaj germanajn kaj hungarajn armeounuojn sekurigantaj militistoj de 4-a husara regimento plenumis.

[…] Al la batalgrupo sur la placo direkte al okcidento de en Mikolajivon direktiĝanta fervojolinio devas antaŭenrompi, devis okupi la kvar kilometrej okcidente situantan terenetapon, ke per ĉi tio ĝi malhelpu eventualan elrompiĝon de sovetaj rotoj direkte nordoriente. La husarbandoj sur malkaŝa, supervidebla tereno, dum konstanta malamika artileria fajro, inter flamantaj grenparceloj, en ŝvitiga varmego ekbatalis.
Pri ilia ĉevalstormo unu germana okulatestanto[1] en la sia postmilita memuaro sube li rememoris:

    „Matene ankaŭ ni staris en malmola batalo kun la malesperiĝe sin defenda kontraŭlo, kiuj apud la alta fervoja taluso enfosis sin. Jam kvarfoje ni kuratakis kaj ĉiam kvarfoje ili repuŝis nin. La komandanto de bataliono blasfemis, sed la komandantoj de kampanioj estis senpovaj. Tiam ĉi anstataŭ artileria patronado, kiun ni sennombre petis, unu hungara husara regimento aperis sur la okazejo. Ni ridis. Kion la diablon volas tioj ĉi fari ĉi tie?! Ĉi tio estis ete tre multa al la siaj graciaj, elegantaj ĉevaloj!

    Subite ni stuporis: ĉi tioj la hungaroj freneziĝis! Eskadrono post eskadromo alproksimiĝis direkte al ni. La por bronzkoloro bruniĝintaj, gracilaj rajdistoj kavazaŭ tienkreskis al la selo. Siaj kolonelo per brila, ora ranginsigno en lia kolo, eltiregis sian glavon. Kvar, aŭ kvin kirasveturilo elsaltis sur la flankojn, kvankam la miliono en la posttagmeza suno, per briladaj glavoj finsprintis sur la larĝa ebeno. Eble Seydlitz turmis iam! Pri ĉio singardo forgese ni elrampis el niaj lokoj.

    Tia estis ĉio, kiel grandioza rajdfilmo! Ektrundis la unuaj pafoj, poste ĝi estis pli maloftaj. Per elstariĝaj okuloj, senkredeme ni vidis, ke la soveta miliono, kiu ĝis tio per tia senindulga fanatikismo eldefendis niajn atakojn, turniĝis kaj panikeske forgesis siajn lokojn. La triumfaj hungaroj sed antaŭ mem persekutis la ruson kaj per siaj brilegaj sabroj dispecigis ilin. La husarglavo tiel ŝajnas ete malmulta estis por la nervoj de rusa muĵiko! Nun unufoje la primitiva armilo triumfis super la moderna instalaĵo.”

 Detalo el la libro de Péter Szabó-Norbert Számvéber: La orienta militejo kaj Hungarujo 1941-1943 Eldonejo Puedlo – 1-a eldono: 2002

[Szabó, Péter – Számvéber Norbert:
A keleti hadszíntér és Magyarország 1941-43;
(Puedlo Kiadó - 2002)]

nun ni vidas per spegulo, malhele; sed tiam okulon cxe okulo; nun mi konas lauxparte; sed tiam mi konos tiel same, kiel ankaux mi estas konita.

El hungarlingvo tradukis:

Hungaruja Esperantista Komploto
de la Konsidere Progresantoj

(HEKKP)

 [1] Kern, Erich (1906-1991) - nask: Erich Knud Kernmayr -aŭstra nacia, dekstra flanka ĵurnalisto, verkisto kiu ofte skirbis pri la soldatoj, pri la heroeco de la germanaj soldatoj en la 2-a mondmilito

„Je suis hongrois” – Mi estas hungaro [*]

„Vivanta, nerezisebla sentumaĵo trudas min por tio, ke por helpo mi rapidu al la multa malfeliĉulo[1]. Same mi apartenas al tio ĉi malnova, forta raso, same mi estas filo de tio ĉi nebremsebla nacio, al kiu mi kredas, eĉ pli bonaj tagoj atendas. Tio ĉi nacio ĉiam estis heroa kaj fiera. En sia brusto ĉiam fortaj sentumaĵoj loĝis. Sia fiera frunto ne por mallibereco estas kree. Ĉe alioj pli feliĉa sia intelekteco neniam blindigis sin de erariga lumo, siaj piedoj neniam eraris al malbonaj vojoj, siaj oreloj neniam aŭdis al falsaj profetoj. Oni ne diris al li: Kristo estas tie ĉi… estas tie… Ankoraŭ dormas tio ĉi nacio, sed se unu forta sono vekos lin, ho kiel alproprigos sia forta animo la veron, kiel defendos liaj fortaj brakoj protekti la verecon. Certe glorlena futuro atendas je mia nacio, ĉar li estas kuraĝa kaj forta –, lian volon ankoraŭ neniu ruinigis, liajn esperojn neniu trompis! Ho, mia sovaĝa, malproksima patrujo! Miaj nekonataj amikoj! Mia granda familio! Via vekrio revokis al vi, kaj honte mi klinas malsupren mian kapon, pro tio ke ĝis tio mi kapablis forgesi lin.”[2]

Grafo Wesselényi
La "Inunda Ŝipano"

 (Detalo el letero de Francisko (hungare: Ferenc) LISZT al Lambert MOSSARD, 1838)

cxar nun ni vidas per spegulo, malhele; sed tiam okulon cxe okulo; nun mi konas lauxparte; sed tiam mi konos tiel same, kiel ankaux mi estas konita.

Tradukis kaj komentis:

Hungaruja Esperantista Komploto
de la Konsiderej Progresantoj

(HEKKP)

Notoj de tradukisto:

Ornamsabro de Ferenc Liszt

[*]  Okaze de lia 4-a januaro 1840-a koncerto en la PEŜTa MAGYAR SZÍNHÁZ [Hungara Teatro] grafo Leo FESTETICS (post kelkaj jaroj direktoro de la NEMZETI SZÍNHÁZ [Nacia Teatro]) per juvelŝtonoj kovrinta ornamsabro honorigis la Majstron pro signo de dankemo de nacio. La en tradicia hungara nobila kamizolo aperanta LISZT france dankis donacaĵon, sed kun liaj vortoj nove lian hungarecon atestis. („Je suis hongrois.”) „Mi estas hungaro.”

La Majstro je 1839

[1] Inter 13-a marto kaj 18 –a marto 1838 la superakvego gravajn materiajn kaj homajn damaĝojn sekvigis, ĉefe sur la PEŜTA flanko de hodiaŭa Budapeŝto.
La pli malaltaj placoj de Jozefourbo, la Franciskourbo kaj la Terezaurbo kvazaŭ du metraj akvoj surkovris; la plej grandan akvoprofundon, 2,6 metron en la Franciskourbo oni mezuris.
La inundo tute 2281 domojn neniigis sur la PEŜTa flanko, 827-on grave difektis kaj 1146 restis integrece. Sur la BUDAa flanko la damaĝo estis tre pli malgrande, nome la domoj plejparte sur altlokon konstruiĝis, tiel la akvo ne atingis tiujn. En BUDA tute 204 domoj disfalis, 262 difektiĝis grave, kaj 2023 restis integrece. Ĉirkaŭ 50-60 mil homoj estis senhejme, siaj plimultoj estis PEŜT-aj loĝantoj, kvankam 22 mil uloj siajn ĉiujn perdis.
El la 153 mortaj martiroj 151 estis PEŜTa.
Kiam Francisko LISZT sciiĝis pir la PEŜTa inundo. li decidis, ke en Vieno li veturos, kaj koncerton donas favore al damaĝitoj de la superakvego. En Vieno tute ok koncertojn li donis, el enspezo de kiu 25 mil orforintojn li asignis donaceme por la damaĝitoj de inundo.

Liszt je 1847

[2] La ĝenerala opinio same hodiaŭe konsideris germanon Franciskon LISZTon.
Kiam je 1926 per kunteno de la germana imperia, la aŭstra federacia kaj la burgenlanda provincia registaro memortablon ili inaŭguris sur la muro de lia naskodomo, sur tiun ĉi tion tekston ili skribis:
„Ĉi tie naskiĝis je 22-a oktobro 1811 Francisko LISZT. Tion ĉi memortablon la germana popolo starigis al la germana majstro.”

Naŭ junglandarboj

Maljuna onjo staras en la printempa frostvetero sur rando de vojo, ŝi havas sur ŝia kapo kalikotan tukon, en ŝiaj manoj estas pli malgranda sako kaj mole ŝi mansignadas. Mi ekstaras, mi ricevas la onjon, kaj ni ekas interparoli.

Baldaŭ oni malkaŝiĝas, ke kornon de juglando ŝi veturigas bazaron de Szentgyörgy [1]. Sen demando ŝi komencas rakonti.

– En mia infanaĝo kun mia avĉjo ni plantis dek juglandarbojn, ni akvumis el la proksima rivereto. Unu eĉ je tio jaro sekiĝis, sed la alioj haviĝis siajn radikojn. La jaroj pasis, poste la vivo fortrenis min de hejmo. Mia avĉjo je trista somera tago mortis, mi venis hejmen por entombigo, en la ombro de bele plenkreskintaj nuksarboj ili katafalkis lin. Dun la plena ceremonio mute mi staris en la ombro de gracilaj arboj…

– Pasis la jaroj! Mi estis pensiulo! Mi restis sole kaj mi hejmlokiĝis mian naskovilaĝon. La miaj penciomonoj estas tiaj malmultetaj, jen tiel aŭtune mi kolektas la noksojn kaj vintre mi pistas. En kilaj, duonaj kilaj paketoj tre baldau mi kapablas vendi, pluen du horoj eĉ neniam mi staris ekstere sur la bazaro. Se vi kredas, se vi ne, tio ĉi naŭ nuskarboj trahelpis mind sur la vintro! Same ĉi-jare, ne nur brullignojn mi povis aĉeti el la nuksokorno, sed ankoraŭ same unu porkideton. Kaj nun, se tion ĉi same restaĵon sukcesos vendi, mi volus preni dek malgrandajn arbidojn. Vi scias, mi havas unu amindan nepon, baldaŭ li hejmvenos, ni estos enradikigi la arbetojn kaj se same li maljuniĝos, inter rompo de nuksoj certe li recitos por mi po unu preĝojn…

La aŭto iras en la printempa sunbrilo… La onjo eksilentis, same mi silentas, mute mi ŝoforas.

Baldaŭ ĉe la bazaro mi bremsis kaj ekstaris. La mia pasaĝero per siaj tremaj manoj unu duonan kilan seketan nuksokernon glitigas sur la sidilion. Mi protestis, sed kun milda rideto nur tion ŝi diris: Nur vi forprenu, la Bona Dio donis same al mi la mian karan avon, kiu la junglandarbojn plantis…

Senvorte rapidon mi metas la aŭton, mi ŝoforas, sed per duonokuloj la nuksokernon mi rigardas: respondon de la malkomplika sikulino por la ekonomia krizo.

Mi alprenis en miajn manojn la bele kunligintan malgrandan paketon, mi malligis kaj komencas krakmaĉi la bongustan nuksokernon, la frukton de la tra dekadoj transfleksiĝanta laboro; la delikatan, sanan respondon pri la monaj zorgoj de avino.

Ireblanta vojo… Mi iras, same mi aĉetas dek arbidojn!

Kun amo:

fratulo Csaba  [2]

cxar nun ni vidas per spegulo, malhele; sed tiam okulon cxe okulo; nun mi konas lauxparte; sed tiam mi konos tiel same, kiel ankaux mi estas konita.

Tradukis:

Hungaruja Esperantista Komploto
de la Konsiderej Progresantoj

(HEKKP)

Notoj de tradukisto:

[1] Szentgyörgy - Sepsiszentgyörgy – hungara urbo en Transilvanio (Erdejo) kun 61 mil loĝantoj (hodiaŭ sub rumana okupado; rum: Sfântu Gheorghe; ger: Gergen)

[2] BÖJTE, Csaba [pron: Boejte Ĉaba] (n.1959) la plej malgranda frato de Jesuo, hungara franciskano en Transilvanio (Erdejo), fondinto de orfejo en Déva urbo, eminenta homo kaj filantropo

Ĉu kiel ekscii, ke vi estas hungarulo?

Se, pli multe acidan kremon vi uzas, ol keĉupon.

Se tion oni diras, ke la hungara lingo estas tia, kiel la rusa kaj la alia slava lingvo, kaj vi detalige pentas la devenon de la hungaroj.

Se la papriko estas almenaŭ tia grava, kiel la salo kaj pipro.

Se ia da via parenco estas Attila. Aŭ Joĵef. Aŭ Janos, Aŭ Laslo. Aŭ Ĉaba. Aŭ Iŝtvan nomiginta.

Se vi ŝatas la Kazean Rudolĉjon, sed ne tre vi pocas klarigi por ekterlanoj, ĉu kiu la diablo estas tiu, ĝise ili ne elprovas.

Se viaj ekterlandaj amikor demandas, ke ĉu vi kredas en tio, ke la Sanmkta Nikolao alportas donacaĵon de 24 decembro ĝis de 25, la via responto estas iel ĝena, ja la Sankta Nikola ĉe ni je 6-a decembro donacas kaj ja donacaĵoj jam je nokto 6-a estas jam tie.

Se vi ne parolas kun plena je buŝo.

Se tra 5 minutoj kun unu aero vi povas blasfemi tiel, ke vi ne uzas saman vorton dufoje.

Se la sian gefianĉigan ringon vi surhavas sur la kontraŭa flanko.

Se la trajno ĝuste forlasis la stacionon, sed vi jam manĝas sian sandviĉon (ĝenerale estas ene duona papriko aŭ tomato, kaj pleje ĝi enas gratenita viano).

Se sepdeknaŭ longan lagon (Balatono) vi nomas por Hungara Maro, kaj vi transverse transnaĝas.

Se ĉiam en tiu sama loko aŭ sur seĝo vi sidiĝas, ankoraŭ same tiam, se la ĉambrego estas malplena kaj la via loko estas en la fino de ĉambro.

Se vi konas, ĉu kio estas la pogaĉo (rondkuketo), la torto, la korna kuko (kürtős kalács), la legomo (főzelék), la kazea njoko (túrógombóc) kaj same vi ŝatas tiojn.

Se vi scias ĉu la „surkuproarbo-fajtanta kuproanĝelo” tio vere estas blasfemio.

Se vi konas, ke ĉiu ĝenio en la mondo havas hungaran interrilaton, aŭ simple oni estas hungara. Kaj kiam vi konas, ke „Rubik-kobo” estas hungara eltrovaĵo.

Se vi ĵuras, ke la ajlo kaj la miela teo elpelas el vi la pestaĉon malpli ol unu tago ĝi elpelas.

Se laŭ infano senĉese vi devis manĝu karoton, kaj pro tia demando, ke „por tio”, la siaj gepatroj tion respondis, ke „por tio, ke vi pli bone fajfu”.

Se estas malfacila klarigi, ke la famila nomo ekzistas sur la unua loko, nome tio ne estas via baptonomo.

Se oni deziras al vi feliĉan naskiĝtagon tire sian orelon.

Se ekzistas termoakvo aŭ banejo en la sia urbo aŭ almenaŭ proksime ene 10 kilometroj.

Se vi konas kio estas la lardŝrumpaĵa pogaĉo.

Se vi staras en la pluvo, vi kreskos.

Se ne estas bona la normamesura kuseno, aŭ giganta aŭ tre malgranda ĝi devas esti.

Se vi hungare parolas kun eksterlanduloj, sed pli malrapide kaj pli laŭte, ke oni „komprenu”.

Se vi tian lingvon parolas, kiun neniu komprenas, nur hungaroj.

 Se vi ekhavas birdolakton por deserto.

Se vi ne malŝparas la nutraĵon, la restaĵon vi konseras por posta tago.

Se la fabuloj ne tiel finiĝas, ke ili ĉiame feliĉe vivas, sed ke ili feliĉe vivis ĝise ili ne mortis.

Se la sia avinjo kun tio manicas, ke vi ne faru mienojn, ĉar tiel vi resiĝtos.

Se la sia abinjo kun tio manicas, ke ŝi posten ligas la lian kalkanon.

Se vi kapsiketon produktas sur la korto, aŭ sur la balkono en la malgranda argilaĵo, ke vi garantias sian fortaĵon.

Se la ekserlanuloj ne konas, se vi tion priskribas, ke ili ne manĝu akvomelonon post 15-a aŭgusto, ĉar „Laŭrenco enpisis”.

El nekonatuloj de rato

  cxar nun ni vidas per spegulo, malhele; sed tiam okulon cxe okulo; nun mi konas lauxparte; sed tiam mi konos tiel same, kiel ankaux mi estas konita.

Tradukis:

Hungaruja Esperantista Komploto
de la Konsiderej Progresantoj

(HEKKP)

Ĉu vi sciis pri hungaroj?

Malboninteco kaj antaŭjuĝo

Falsa bildo

Ĉu la hungaroj estas barbaroj, tiel kelkaj homoj kaj landoj disvastigas la famon? Ĉu la hungaroj estus fremduloj kaj nur forprenanoj? Ĉu hungaroj nur parazitis en Eŭropo?
Ĉu vi scias, ke kiojn donis la hungaroj por la mondo, per tio la mondon estus evoluinta, estus civilizaciinta? Mi tiel pensis, ke en multa parto mi prezentas por la granda legantopubliko, por vi, por la mondo, ke vi ekkonu, ke la hungaroj kiojn donis por civilizo, per tio estus evoluinta tio ĉi la Tuteco.

Neniam ili ne havis ĉinajn aŭ mongolajn aspektojn

1.) Ĉu vi sciis, ke en 895, dum la tempo de la „Honfoglalás” (Patrujakiro), kvazaŭ 500.000 hungaroj alvenis en la Karpat-baseno kaj se ni komparas tion numeron kun hodiaŭaj datenoj de popolaĵo, tie ĉi en la Karpat-baseno, (tio signifas 16 milionon hungaroj) tiam ni vidus, ke la hungaroj je 1100 jaroj 30-obla kresko. En la areo de hodiaŭa Francio en la IX-a cento 7 miliono homoj vivis, kaj hodiaŭ nur 58 milionojn homojn povas trovi. Ĉi tio estas apenaŭ 8,5-obla kresko.

2.) Ĉu vi sciis, ke dum la tempo de Patrujakiro en Eŭropo nur de grekoj kaj la romanoj havis skriban lingvouzon, kaj la hungaroj alveturis en la areon de Karpat-beseno, oni jam kunprenis maturiĝan, elĉerpitan, kvazaŭ 1700 jarajn skriban lingvouzon.

Loevena Kodekso

3.) Ĉu vi sciis, ke la tekston de Malnova Hungara Maria-lamentado la hungaroj ĝis la hodiaŭa tago uzas. La dramoj de Shakespeare la doktaj anglaj, nur jam kun vortara helpo kapabla finlegi, pro ke la angla lingvo tiom ŝanĝiĝi dum la pasea 447 jaroj. La hungara lingvo konservis sian gramatikon kaj vortprovizon. La hungaroj ne ellasis kapabla ke sian gepatran lingvon enfleksiĝu, kunmiksiĝu en la grandan lingvan homamason!

4.) Ĉu vi sciis, ke la Hungara Muzikoscienca Instituto 200.000 hungaran popolkanton, el tioj 100.000 jam aperis ankaŭ en printeco. En la 80 miliona Germanio tute 6 mil popolkantojn povis kunkolekti.

5.) Ĉu vi sciis, ke la hungara fabelo-mondo senkompara en la tuta mondo? En Eŭropo oni ne konas la „tündér” (ĉirkaŭe: feon), „hetedhét ország” (ĉ: la septona-sep landon), la „fanyűvő” (ĉ: arboŝiron), la „hétfejű sárkány” (ĉ: sepkapa drakon), ankoraŭ ne gramatike ne estas. Oni ne havas ne vorton sur tio ĉi.

6.) Ĉu vi sciis, ke Eŭropo ne konas antaŭ la enveno de hungaroj la manieron de fuireco de la viando? Oni ne konis la forkon kaj la kuleron. Oni kun manoj kaj kun tranĉilo manĝis la rostitan viandon. La hungaroj venigis la kuriozajn spicajn metodikojn, la pecigecon, la adkuirecon kun spicoj. Apud la dolĉan, la salitan, la acidan, la amaran saporon hungaroj alportis la akragustan guston en la manĝaĵon, tiojn ĝis la prezentaj tagoj trovanta en la hungara gastronomio; kun aliaj vortoj: la hungaroj ĝis hodiaŭ ŝatas tre spice pretigas la nutraĵon.

7.) Ĉu vi sciis, ke tial ni povus manĝi panon, kaj tial ne flanon ni manĝas, ĉar la hungaroj ekkonigis nin kun la parfermento.

8.) Ĉu vi sciis, ke hungaroj ekkonigis la mondon kun la sekiga pasto, kaj kun supopulvoro, sen tioj oni ne povus neimageblajn distancojn transrajdi?

9.) Ĉu vi sciis, ke hodiaŭ tial ne iras en Eŭropo en togo, ĉar la hungaroj importis kun si la pantalonon, la jakon, kaj la longan mantelon. Ĝis Eŭropo iris en sandalo, en boto, en pastlo, ĝis tiam la hungaroj kunportis la tri kvaronaj, kalkanumaj ŝuojn. Eĉ ankoraŭ la malsupran tolaĵon kun hungaroj ĉivenis en la tian ĉi parton de la mondo. Ni koncepnu, hodiaŭ en Skotlando, se iu vere aĝofidele volas vesti sin en skotan nacian kostumon, tiam oni ne surmetas kalsoneton sub la kvadratitan jupon.

Butonoj el periodo de Patrujakiro

10.) Ĉu vi sciis, ke Europo de hungaroj transprenis la butonon, sen tio ankaŭ hodiaŭ ĉirkauatordajn vestaĵon oni surhavus aŭ kun ligiloj, kun fibuloj, kun ŝnuroj, kun zonoj oni fiksus la niajn robojn?

11.) Ĉu vi sciis, ke ne grekoj, ne romoj, ne germanoj konis la piedingon. Tion en Eŭropo la hungaroj naturalizis, kiel same la buŝferon, kun tio la rajdistoj pli malproksine kaj ĝis pli longa tempo povis rajdi kaj povis la ĉevalon pli precize direkti.

12.) Ĉu vi sciis, ke sen hungaroj ankoraŭ oni ni ne povus lavi sin? Ĉar la hungaroj ekkoniĝis sin kun sapo („sappan”), kaj la ĝian nomon ankoraŭ de hungara lingvo transprenis multa kulturlingvoj?

13.) Ĉu vi sciis, ke antaŭ la hungaroj la kolon de ĉevalo uzis por tireco de ŝargo, kaj la hungaroj rezultigis la brustojungilaron, kun tio laborprodukto de la ĉevalo kreskigis ĉirkaŭ dekoble.

14.) Ĉu vi sciis, ke sen hungaroj la sian animon ankaŭ ekskuis la longa vojaĝo? La hungaroj venigis la ŝtalorisorton en la trafikon, la unuan komforta ĉaron en la hungaria vilaĝo, en komunumo „Kocs” preparis, tial estis la sia nomo „kocsi”.

15.) Ĉu vi sciis, ke je la Patrujakiro la hungaroj havis mirindan vegetaĵon kaj bestaron, tion ili alportis el regiono de la Interna-Asio, el „Granda-Hungarujo”?

Erdejaj ŝpurhundoj

16.) Ĉu vi sciis, ke en la pasinta tempo sukcesis laŭ parlamento, ankaŭ oficiale igi al nacia trezoro pli grandaj partoj de la pracivitanaj bestaroj? La naŭ hundospecojn, la 3 senkulturejajn kokinospecojn, la impetan bruton, la grizan bruton, la 3 specojn de la mangalicojn (porko-speco), la buklan kapron, la hungaran senkulturejan kapron kaj la siajn kolombojn. Tio ĉi ankaŭ signifas, ke tiojn ĉi ne eble krucigi kaj elporti el Hungario. Do oni devas konservi la puran sangolinion.

Tulipa Hungarica

17.) Ĉu vi sciis, ke la nederlandanoj je 400 jaroj kulturis la tulipon, la hungaroj je 3.000 jaroj. Tamen ili nominigas laŭ la Lando de Tulipo. La genocentro de la unika eŭropa tulipoespeco, de la „tulipa hungarica”, estas en la Karpat-baseno.

18.) Ĉu vi sciis, ke la dua konstitucio de la mondo estas hungara. La unua estas la islanda el pK. 720, sed la dua „Admonoj de reĝo Sankta Stefano al princo Sankta Emeriko”.

19.) Ĉu vi sciis, ke la Renesancon, ol artan stilon Aŭstrio kaj Germanio de Hungario transprenis.

20.) Ĉu vi sciis, ke same la irigacian ekonomion, kaj la ŝanĝkultivadon naturalizis. Ĝis hodiaŭ Eŭropo jam forgesis tion ĉi scion kaj precipe pro tion ĉi estas dankanta, ke niaj fekundaj teroj ruiniĝis, eluziĝis. Tio ĉi la vera pro tio, ke kial devas la Karpat-baseno en la Eŭropa Union.

Estu tiom ĉi sufiĉa por enkonduko, el pluskvamperfekto, ĝis ni ne daŭrigas kun la listigo de hungaraj donacoj de moderna aĝo; ke ni eksciu: "Laŭ hungaro esti fiera belegeco!"
Ĉu, ni daŭrigu?

(Hungaruja Esperantista Komploto de la Konsidere Progresantoj)