Ĉu vi sciis pri hungaroj?

Malboninteco kaj antaŭjuĝo

Falsa bildo

Ĉu la hungaroj estas barbaroj, tiel kelkaj homoj kaj landoj disvastigas la famon? Ĉu la hungaroj estus fremduloj kaj nur forprenanoj? Ĉu hungaroj nur parazitis en Eŭropo?
Ĉu vi scias, ke kiojn donis la hungaroj por la mondo, per tio la mondon estus evoluinta, estus civilizaciinta? Mi tiel pensis, ke en multa parto mi prezentas por la granda legantopubliko, por vi, por la mondo, ke vi ekkonu, ke la hungaroj kiojn donis por civilizo, per tio estus evoluinta tio ĉi la Tuteco.

Neniam ili ne havis ĉinajn aŭ mongolajn aspektojn

1.) Ĉu vi sciis, ke en 895, dum la tempo de la „Honfoglalás” (Patrujakiro), kvazaŭ 500.000 hungaroj alvenis en la Karpat-baseno kaj se ni komparas tion numeron kun hodiaŭaj datenoj de popolaĵo, tie ĉi en la Karpat-baseno, (tio signifas 16 milionon hungaroj) tiam ni vidus, ke la hungaroj je 1100 jaroj 30-obla kresko. En la areo de hodiaŭa Francio en la IX-a cento 7 miliono homoj vivis, kaj hodiaŭ nur 58 milionojn homojn povas trovi. Ĉi tio estas apenaŭ 8,5-obla kresko.

2.) Ĉu vi sciis, ke dum la tempo de Patrujakiro en Eŭropo nur de grekoj kaj la romanoj havis skriban lingvouzon, kaj la hungaroj alveturis en la areon de Karpat-beseno, oni jam kunprenis maturiĝan, elĉerpitan, kvazaŭ 1700 jarajn skriban lingvouzon.

Loevena Kodekso

3.) Ĉu vi sciis, ke la tekston de Malnova Hungara Maria-lamentado la hungaroj ĝis la hodiaŭa tago uzas. La dramoj de Shakespeare la doktaj anglaj, nur jam kun vortara helpo kapabla finlegi, pro ke la angla lingvo tiom ŝanĝiĝi dum la pasea 447 jaroj. La hungara lingvo konservis sian gramatikon kaj vortprovizon. La hungaroj ne ellasis kapabla ke sian gepatran lingvon enfleksiĝu, kunmiksiĝu en la grandan lingvan homamason!

4.) Ĉu vi sciis, ke la Hungara Muzikoscienca Instituto 200.000 hungaran popolkanton, el tioj 100.000 jam aperis ankaŭ en printeco. En la 80 miliona Germanio tute 6 mil popolkantojn povis kunkolekti.

5.) Ĉu vi sciis, ke la hungara fabelo-mondo senkompara en la tuta mondo? En Eŭropo oni ne konas la „tündér” (ĉirkaŭe: feon), „hetedhét ország” (ĉ: la septona-sep landon), la „fanyűvő” (ĉ: arboŝiron), la „hétfejű sárkány” (ĉ: sepkapa drakon), ankoraŭ ne gramatike ne estas. Oni ne havas ne vorton sur tio ĉi.

6.) Ĉu vi sciis, ke Eŭropo ne konas antaŭ la enveno de hungaroj la manieron de fuireco de la viando? Oni ne konis la forkon kaj la kuleron. Oni kun manoj kaj kun tranĉilo manĝis la rostitan viandon. La hungaroj venigis la kuriozajn spicajn metodikojn, la pecigecon, la adkuirecon kun spicoj. Apud la dolĉan, la salitan, la acidan, la amaran saporon hungaroj alportis la akragustan guston en la manĝaĵon, tiojn ĝis la prezentaj tagoj trovanta en la hungara gastronomio; kun aliaj vortoj: la hungaroj ĝis hodiaŭ ŝatas tre spice pretigas la nutraĵon.

7.) Ĉu vi sciis, ke tial ni povus manĝi panon, kaj tial ne flanon ni manĝas, ĉar la hungaroj ekkonigis nin kun la parfermento.

8.) Ĉu vi sciis, ke hungaroj ekkonigis la mondon kun la sekiga pasto, kaj kun supopulvoro, sen tioj oni ne povus neimageblajn distancojn transrajdi?

9.) Ĉu vi sciis, ke hodiaŭ tial ne iras en Eŭropo en togo, ĉar la hungaroj importis kun si la pantalonon, la jakon, kaj la longan mantelon. Ĝis Eŭropo iris en sandalo, en boto, en pastlo, ĝis tiam la hungaroj kunportis la tri kvaronaj, kalkanumaj ŝuojn. Eĉ ankoraŭ la malsupran tolaĵon kun hungaroj ĉivenis en la tian ĉi parton de la mondo. Ni koncepnu, hodiaŭ en Skotlando, se iu vere aĝofidele volas vesti sin en skotan nacian kostumon, tiam oni ne surmetas kalsoneton sub la kvadratitan jupon.

Butonoj el periodo de Patrujakiro

10.) Ĉu vi sciis, ke Europo de hungaroj transprenis la butonon, sen tio ankaŭ hodiaŭ ĉirkauatordajn vestaĵon oni surhavus aŭ kun ligiloj, kun fibuloj, kun ŝnuroj, kun zonoj oni fiksus la niajn robojn?

11.) Ĉu vi sciis, ke ne grekoj, ne romoj, ne germanoj konis la piedingon. Tion en Eŭropo la hungaroj naturalizis, kiel same la buŝferon, kun tio la rajdistoj pli malproksine kaj ĝis pli longa tempo povis rajdi kaj povis la ĉevalon pli precize direkti.

12.) Ĉu vi sciis, ke sen hungaroj ankoraŭ oni ni ne povus lavi sin? Ĉar la hungaroj ekkoniĝis sin kun sapo („sappan”), kaj la ĝian nomon ankoraŭ de hungara lingvo transprenis multa kulturlingvoj?

13.) Ĉu vi sciis, ke antaŭ la hungaroj la kolon de ĉevalo uzis por tireco de ŝargo, kaj la hungaroj rezultigis la brustojungilaron, kun tio laborprodukto de la ĉevalo kreskigis ĉirkaŭ dekoble.

14.) Ĉu vi sciis, ke sen hungaroj la sian animon ankaŭ ekskuis la longa vojaĝo? La hungaroj venigis la ŝtalorisorton en la trafikon, la unuan komforta ĉaron en la hungaria vilaĝo, en komunumo „Kocs” preparis, tial estis la sia nomo „kocsi”.

15.) Ĉu vi sciis, ke je la Patrujakiro la hungaroj havis mirindan vegetaĵon kaj bestaron, tion ili alportis el regiono de la Interna-Asio, el „Granda-Hungarujo”?

Erdejaj ŝpurhundoj

16.) Ĉu vi sciis, ke en la pasinta tempo sukcesis laŭ parlamento, ankaŭ oficiale igi al nacia trezoro pli grandaj partoj de la pracivitanaj bestaroj? La naŭ hundospecojn, la 3 senkulturejajn kokinospecojn, la impetan bruton, la grizan bruton, la 3 specojn de la mangalicojn (porko-speco), la buklan kapron, la hungaran senkulturejan kapron kaj la siajn kolombojn. Tio ĉi ankaŭ signifas, ke tiojn ĉi ne eble krucigi kaj elporti el Hungario. Do oni devas konservi la puran sangolinion.

Tulipa Hungarica

17.) Ĉu vi sciis, ke la nederlandanoj je 400 jaroj kulturis la tulipon, la hungaroj je 3.000 jaroj. Tamen ili nominigas laŭ la Lando de Tulipo. La genocentro de la unika eŭropa tulipoespeco, de la „tulipa hungarica”, estas en la Karpat-baseno.

18.) Ĉu vi sciis, ke la dua konstitucio de la mondo estas hungara. La unua estas la islanda el pK. 720, sed la dua „Admonoj de reĝo Sankta Stefano al princo Sankta Emeriko”.

19.) Ĉu vi sciis, ke la Renesancon, ol artan stilon Aŭstrio kaj Germanio de Hungario transprenis.

20.) Ĉu vi sciis, ke same la irigacian ekonomion, kaj la ŝanĝkultivadon naturalizis. Ĝis hodiaŭ Eŭropo jam forgesis tion ĉi scion kaj precipe pro tion ĉi estas dankanta, ke niaj fekundaj teroj ruiniĝis, eluziĝis. Tio ĉi la vera pro tio, ke kial devas la Karpat-baseno en la Eŭropa Union.

Estu tiom ĉi sufiĉa por enkonduko, el pluskvamperfekto, ĝis ni ne daŭrigas kun la listigo de hungaraj donacoj de moderna aĝo; ke ni eksciu: "Laŭ hungaro esti fiera belegeco!"
Ĉu, ni daŭrigu?

(Hungaruja Esperantista Komploto de la Konsidere Progresantoj)