Demandoj - pensoj de s-ro Stamler

Nun nur unu mi volus skizi.
Ĉu kial oni ne prezentis en hungara kinejo la ’Cristiada’ artikan filmon?
Eble tial, kial ne la ’There be dragons’ artikolan verkon.
Ĉu kial ne prezentas ununuran tian filmon, kiu pri la kristanpersekutadoj de XX-a jarcento parolas? Kiuj efektive ne nur pri la persekutado de kristanismo (katolikismo), sed pri persekutado de ĉiu valoro de antaŭmoderna mondo diras.
Ĉu dolorus prezenti la laŭ maldekstra flanko, la bolŝevismo, liberalismo farintajn krueladojn? Ĉu dolorus konfesi, ke en hispana intercivitana milito, aŭ serie la meksika ’Cristiada’ kiom pastron, virinon kaj infanton masakris la modeloj kaj antaŭbildoj de samtempa maldekstra flanko.

Abundo de holokaŭstaj filmoj surkovras la televidojn, kinojn. Samtempe tiojn ĉi kejkajn filmojn oni embuskigas. (Ne miskomprenu, ne nur pri la filmoj temas.) Se iu havas dubon pri tio (se ĝi estas, tiu jam antaŭe estas malbona), ke kiuj fiksas la mezuron, jen estas infaneska ekzemplo:
Blanka-teroro kaj siaj kompanoj, ĉu? La por burĝaj onidirintaj dekstruloj sed ankaŭ postsekve ŝtopnutras la kapojn de siaj infanoj per la stultaj, maldekstraj flankaj filmoj. Malkuraĝoj!
Anstatau toleremo kaj pacismo:
„¡Viva Cristo Rey!”

------------------------------------------------------------------------

Mi tre dankas por mia amiko, sinjoro Habelo Stamler por la penso.
La „herooj” tiun blekis: „¡No pasarán!” Kaj ni trarompis. Tion ĉi neniam ni forgesu! Kaj ni ne rigardu komunistajn kaj kriptokomunistajn filmojn.
Ankaŭ alimanire la televidilio estas nur ilo de laŭleĝa konsciomodifado.

cxar nun ni vidas per spegulo, malhele; sed tiam okulon cxe okulo; nun mi konas lauxparte; sed tiam mi konos tiel same, kiel ankaux mi estas konita.

Tradukis:

Hungaruja Esperantista Komploto
de la Konsidere Progresantoj

(HEKKP)

Malkaŝaj kaj kaŝitaj metodoj

Eta kuriozaĵo. Antaŭ tio rondcifere naŭdek jare oni elprenis el geedzeca ĵuro de fianĉino tiun destinon, ke „en ĉiu ŝi obeas al la sia edzo”. Se miaj informoj estas korektaj, nelge ankaŭ la fidelĵuron[1] oni elprenis. (Ĉu estas mirinda, ke la viroj ne edziĝis? Fideleco estas ne deviga, obeemon ankaŭ elparoli estas ekstrema, sed je eksedziniĝo la virino portas duonon de havaĵo, kaj en iuj landoj ankoraŭ li devas subteni. Ne estas „negoco”, kiel la popollingvo diras.)

Sed la progreso ankoraŭ rezervus al ni surprizojn. Sur tiajn ŝtupojn de la eŭropemo, kleriĝemo kaj toleremo ni suprentiriĝus je estonto, ke ankaŭ pori tio ni devas ĝoji, se ni ne devas notarie certigi – sub ŝarĝo de punanta, duobla personenspezimposto[2] – unu samsekseman interrilaton. Sed nun ankaŭ ne pro kapturaj perspektivoj de direkte la formorto ŝanceliĝadanta blanka eŭropa civilizo, sed pro parlamentaj asertoj de István Varga mi kaptis plumon. Ĉar tio ĉi aserto tiel grandan pulvoron superenlevis, ke – inter alioj – ankoraŭ la plej toleremulon de ĉiuj toleremoj, ankaŭ Iván Andrassew-on[3] ĝi instignis por ekparolo.

La Andrassew nomiĝita – kiu sian plumon anstataŭ beletristo kelkfoje por denuncoj[4] uzas, kiel interrilate mi antaŭe je kelkaj jaroj rilate ajna librobruligo –, nun ree plumon li kaptis, kaj li ellasis, tiu estas sia plej esenco.

„Ne pri tia virseksuliĝo mi pensas, kiel tio el István Varga[5] FIDESZ-a parlamentano kaj malgrade el la plena partio ŝvelas, kune KDNP[6]: »Eble la patrinoj devus reiri apud infanedukadon, naski du-tri aŭ prefere kvar-kvin infanojn, kaj tiam ĝi havas racion, ke plie ili honorus sin reciproke, kaj ankaŭ ne altrudiĝus la perforto en familio« – li diris en Eŭropo.” Mallaŭte mi rimarigas, en Hungarujo li diris. Ĉar Eŭropo ne koncernas min. (Ankaŭ ilin Hungarujo ne koncernas, sed ĉi tion jam ni konas.)

La perforto estas malbela aĵo. Kaj ĉiu parfortigo mallaŭdon kaj ĉiu viktimo kunsenton kaj helpon meritas. Sed ĉar la progresantoj ne en realo vivas – sed en la majuskla Utopio, kaj tiel ili tenas sin kavazaŭ en siaj vivoj ili ne irus sur la ludloko, aŭ ile ne vojaĝus estis per tramo la 4-a numera – mi estas trudata prilumi por la Andrassew-specaj gutante humanaj estuloj kelkajn bagatelon el la eternaj leĝoj de vivo.

Ĉu ni komunigu Sofinjon? -  La komunigo de virinoj kaj la libera amo
Komunista propaganda libraĉo el 1919
Supre: Proletoj de la tuta mondo, unuiĝu!

La perforto estas unu el pruraj modalo de interesovalidigo. Ekzistas siaj malkaŝaj kaj kaŝitaj metodoj. La vangofrapo estas la malkaŝa kaj samtempe la plej triviala formo. Ja estas ankaŭ pli ruzaj, kaŝitaj metodoj. Se la vangazon ni punas, estu punebla ankaŭ la spika torturo, la nerva afliktigo, la histerieto. Ĉar tiun kiu postulos konton, se pro la intenca spika insulto (bombardo) la edzo post dek jaroj mortos pri stomakkancero? (La mezaĝo de subpremintaj virinoj en Hungarujo estas per dek jaroj pli alta, tiel de la tiranaj viroj.)

Maldekstroflankaj maskoj

Pri ĉioj kompreneble ili ne parolas, ĉar nia erao la maldekstran flankan idearon ŝovas antaŭen. Kaj la esenco de maldekstra flanko kaŝiĝas de la kaŝitaj, kaŝfiaj metodoj. Kaj kompreneble tiujn ĝi subtenas, dume la malkaŝajn ilojn ĝi penadas likvidi. La maldekstra flanko tion diras: liberigo, praktike ĝi signifas okupadon. La maldekstra flanko tion diras, respektu la diversecon, praktike ĉi tio tion ĝi signifas. ke vi iros en la malliberejon, ke vi havas alian opinion. Tion ili diras: ĝi estas multkolora la mondo, vere ĝi estas uniformiginta unueco. Ili tion diras, ni defendas la virinojn, vere restojn de familio ili disbatas.

Kiel en la reakcia, origina (laŭ dia orda) mondo ĉiu havas lokon kaj proporcion. La virino ekde tiu la mondo estas mondo, uzas per ruzajn trukojn, sed la voro per la rekta supereco de forto. La du ekvilibras. Sed se la unun el pluraj oni kriminaligas, la alian kvankam ne, renversiĝas la pesilo, kaj la mondo estiĝas por nevivebla.

Kaj estas la celo ĉi tio! „La paseon plene ni forviŝos”[7] kaj „en fundament’ sanĝiĝos”[8] ili volas. Mi notis, la virinojn neniam oni demandis, ke ĉu ili volus „egalrajtiĝi”, aŭ ili restus por patrinoj. Nun, tiel, poste la suprenmokicitigintaj virinoj certe ja furiozas, ke juroj ĉi tiel kaj juroj tiel, sed originale nek oni demandis, ke ili volus post cent jaroj. laŭ Tesco-kasisto esti sklavoj, aŭ prefere en la tradicia familiomodelo vivtene vivi, kaj tiel direkti la familion, ke per du ridetecoj kaj per unu bona tagmanĝo la viro estas „aranĝe”. Kiel la virojn per tioj estus, ne per memkonscia instou, kaj per tio, ke ni supeas sur ĉio kampo de vivo, kiu estas grava por li.

Ĉu tio ĉi estas la vera,
socialista virino?

Por la hodiaŭaj viroj la virino nur tion ne kapablas doni, kiu por li estas la plej grava sur la mondo: tiun ke li esas la estro. (Ni imagu, ke unu virino tra la vivo ne ricevas tion senton, ke ŝi estas bela.)

Kontraŭe la hidiaŭa virino viron devus elfosi el la ekzisto, ŝi devas meti cirklojn en ĉia tia kampo, en tio li sentas mem pri grava, ankaŭ la sencon de lia ekzisto ŝi volas endubigi, kaj en tio ĉi ŝi ekhavas mediatopatronadon laŭ ĉia linio. Viridealulo de nia aĝo estas Al Bundy[9] ŝuokovendisto. La lia edzino ne estimas lin, liaj infanoj forridaĉas, lia aŭtoritato estas nulo – nur liajn monojn ili elprenas. (Restris nur tio ĉi unu el la malnova, reakciaj praktikoj.)

Jes, la virinojn tiutempe oni ne demandis, ĉar la „liberigintojn” neniem oni demandas. (Tiu, ke Hungarujo estu republiko, ankaŭ tiun malvasta minoritato aranĝis per teroro, la popolo nek estis pri tio voĉdonige.)

Kaj tion ĉi la Andrassew-eskoj tre bone konas.

Ĝis la lasta litero. Kaj tio ĉi estas ene la plej fia.

Pozsonyi, Ádám

El la „Magyar Hírlap” tagĵurnalo – 15-a Septembro 2012.

cxar nun ni vidas per spegulo, malhele; sed tiam okulon cxe okulo; nun mi konas lauxparte; sed tiam mi konos tiel same, kiel ankaux mi estas konita.

Tradukis:

Hungaruja Esperantista Komploto
de la Konsidere Progresantoj

(HEKKP)

Notoj de tradukisto:

[1] Fidelĵuro – praa hungara tradicio. En Hungarujo dum la geedziĝo la klientoj ankaŭ donas fidelĵuron, kiel praa hungara tradicio, ne nur ĵurpromeson.
[2] Por mempersonoj devu paganta imposto – laŭ hungare SZJA
[3] Andassew, Iván (1952; orig: Andrasev) – neniu; aspekte alkoholista ĵurnalisto de hungaruja maldekstra flanko. Li abiturientiřis ĉe la estergomaj franciskanoj, ekde tio li malgloras kaj insultas la konservemon. Oni diras, ke li estis junagento en la gimnazio, sed tion ĉi neniu kapablus atesti. La lia posta kariero multan demandon levas. Nun onidire li estas ano de pseŭdkristina eklezio. Laŭdire li estas judo.
[4] A. denuncis la verkiston. A. falis aferon.
[5] Dr. Varga, István (1953) advokato, patro de ses infanoj, parlamentano de hungara dekstra-flanka partio
[6] K.D.N.P – Kristiandemokrata Popolpartio – hungara dekstra-flanka partio, koaliciano de kabineta-partio FIDESZ
[7] Laŭlitere citaĵo el la fikomunista memsenmaskiganta kantiko, el la Intrenacio
[8] Laŭlitere citaĵo el la fikomunista memsenmaskiganta kantiko, el la Intrenacio
[9] Ĉefvirheroo de la „Married... with Children” [hung: „Rém rendes család” - Monstra kutima familio] televida serio (1987) – ludis Ed O'Neill
 

Kaŝrido - Epokspirito

„Ankaŭ pluraj anoj de israela futbalelektitaro pardonpetis je merkredo pro tio, ke je antaŭa tago laŭte ili ridaĉis en la budapeŝta 'Dohány’ strata sinagogo dum la prelego pri la brulofero.”

Pri tio oni legus en la rato, se oni havas superfluam tempon. Ĝi ne estas granda historio, nek bombardon, nek eklumantan famulinan korpoparton havas, sed la esenco de (estanta) epokoplie. Senso de ĉia historia erao legeblas el la banalecoj. La etaj malgrandaj malebloj, ĝenraj mozaikoj almenaŭ redonas esencon de histpria epoko, kiel en la liberjoj konservintaj ĉefartikoloj.

Sur la frontpaĝo de Antal NEOGRÁDY – se bone mi kapablis vidi, la nepo de granda Antal NEOGRÁDY (1861-1942) – samtempa pentristo mi trovis tion malgrandan klasikaĵon, inter la infanaĝon asignantan memoraĵoj. En kontrollibreton skribinta enskribo: „Dum la tago de morto de kamarado Stalino li senordiĝis”. Nu, pri la ĉefartikolo jam oni ne estas scivolema. Kun amiko de nia familio okazis, ke je la morto de gvidulo en la ofico la partia sekretario ĝuste la funebran kadran bildon reĝustigadis, kaj riel li parolis: „Kamarado, ĉu tio ĉi estos bone?” Pro tio la respondo: „Por tio jam estas egale”. Pro tio ĉi ili maldungis, poste el la afero estis proceso, tribunala materialo, en tio la advokato tian defendon priskribis: „Kamadaro K. tion ĉi tiel komprenis, ke por tio kompatindulo jam estas egale”. Kaj tion ĉi oni notis. Kaj oni traktis pri tio.

Nur tion mi ne komprenas, el kio pensas ĉio erao – pli precize la kliŝoljn de erao stentoruloj – ke la homoj intere ne ridaĉas, Ke ne ridaĉa la „ĉena hundo de Tito”, kaj la „li estas fida al la Popoldemokratio”. Kaj fordoni la voĉon je 83 al la ununura kandidato. Ridaĉi certe ja laŭte – dum la ĵusa momento – neniu kuraĝasm sed pro tio ankoraŭ li ridaĉas. Kiel ankaŭ membroj de israela futbalelektitaro.

Ili diras, ne pro la prelego pri la brulofero, sed pro la interpretisto ili ridis. Ho jes, komprenas mi. „Kamadaro K. tion ĉi tiel komprenis, ke por tio kompatindulo jam estas egale.”

Pozsonyi, Ádám

El „Demokrata” semajnoĵurnalo – 2012. 34.

 cxar nun ni vidas per spegulo, malhele; sed tiam okulon cxe okulo; nun mi konas lauxparte; sed tiam mi konos tiel same, kiel ankaux mi estas konita.

Tradukis:

Hungaruja Esperantista Komploto
de la Konsidere Progresantoj

(HEKKP)

 

La vera maldekstrulo

Oni estas unu pensmaniera elartikiĝo, misglitado, kiu ankoraŭ same hodiaŭe revenas en la vortuzo de dekstara flanka mezulo. Kompenas mi, ke dum duona jarcento oni martelis en homojn, kaj same en la tiun sekvanta dudek deformigaj pensadaj oratoris pri la ekrano, de la kutimaj kliŝoj kvankam estas malfacila liberiĝi, sed eble alvenis sia tempo, ke la je 1972 eldonintajn leksikonojn kaj la ’83-an gimnazian libron de historio ni elĵetu finfine.

„La vera maldekstrulo.” Kun tio oni aludas laŭregule, kiam oni miras konsterniĝe pri la realon, do la kato miaŭas, vintre estas malvarma, la butero degelas en la sunbrilo kaj la maldekstrulo estas patrujperfidanta. Kaj tiam oni ekĝemas, poste post kiam mallonge oni vipadas la menciantan vicon de agado, oni rimarkigas: sed certe „la vere maldekstrulo” tiu ne estas tia.

Ne, niaj estimaj gesinjoroj, bonintencaj, sur ’69-aj Gondolat-eldonaĵoj[1] superkreski ne taŭgaj, bravaj naciaj animoj, se dum pluvo ni ne staras sub markezon, certe ni pluvhumidiĝos. Kaj kontraŭ malvarmo devas ĉapo kaj mantelo, ĝi ne estas sufiĉa ĝemetadi pri tio, ke ej, nun ni malvarmumis, sed certe, se tiu la vintro estus „vera vintro”, tiam nudpiede ni irus sur la neĝkovritaj stratoj.

Sur la 1972-ajn lekiskokojn superkreski nekapablaj en iujn tiajn memtrompojn oni lulas mem, ke la maldekstreco funde estas ĝusta aĵo, nur tiu „difektiĝis ie”.

Kaj ke la maldekstreco tiu estas homama, por homoj helpanta, sociale sentema, bravaĵo, oni havas lokon sub la cielo, nur la komunistoj malbonigis. Intere same tiu ne perturbas ilin, ke la maldekstro ne pensas tiel, ke la kontraŭflanko havas lokon sub la cielo. Ne, tiun li volas likvidi, li volas ĉesigi, sed la brava maldekstrulo tiu estas ordinara, kaj li atendas inter unu vivo la „veran maldekstrulon”. Kiu jes ja ne venas. Same li ne venus, ĉar tiu, kiun la brava dekstrulo kredas, simle li ne ekzistas. Mi provas prilumi, ke kial ne. La universo estas dekstra flanka. Same la homo. Do estas la normala, kaj kiu deflankiĝas de tio, tiu estas la maldekstra flanka. Dekstruol estas kiu ekziste laŭ sinjoro la sinjorinojn amas, kaj la maldekstrulo, kie de tiu deflankiĝas. „Alia”. Dekstrulo estas, kiu produktas kaj ŝpari, maldekstrulo estas kiu per siaj fingroj fingromuelas, kaj monhelpon atendas. La dekstrulo estas kiu belegan bildon pentras, ĉar la universo estas mirinda, maldekstrulo estas kiu inkmakulojn amasigas kaj „alie” li vidas la mondon.

La dekstrulo akceptas sian lokon en la ordo de kreo (li scias kie estas sia ejo), sed la maldekstrulo frapadas kontaraŭe) Nek la kreon li konas, nek sian lokon.

La maldekstrulo ne estas tiu, kiu bedaŭras la malsatanto, kaj panon donas al li, poste li parolas por la industriisto, ke li levu la salajron de povra malsatanto. Ne. La maldekstrulo tiel faras, kiel se la pliantaŭan li farus, sed la malsatanton foruze li klopodemas ruinigi la supere lin staranton, kaj okupi la sian lokon. La homa mizero al maldekstrulo ĉiam estas plonĝtabulo, aludanta bazo, efektoĉasa frapfrazo. Ĉar la plej granda karaktertrajo de la maldekstrulo estas la envio, kaj ĉar li estas sentalenta – kiu estas sperta kaj honesta, tiu ne estas maldekstrulo – li malamas tiun, kiu alstrebis ion.

La maldekstreco estas psika malsano. Per si mem ne estas maldekstrulo, se nur oni ne incitas kaj manipulas lin. Esence la homo tiel ekiras por la vivo, ke li amas manĝi, la kontraŭseksulojn rigardas, li ams la siajn gepatrojn, ne la gepatrojn de tutfremdulo, li volas alstrebi ion en la vivo, kaj la siaj modeloj estas herooj. (Tial amegis malnovtempe ĉiuj knaboj MAY-on[2], VERNE-on[3] kaj JÓKAI-on[4].) Kontraŭo de tio ĉi nur per propagando kaj per cerbolavo (mediato) estas alformebla. En tio la pseŭdorealo, kie la fremdulon tiel same oni devas ami, kiel miaj proprajn samsangulojn, kaj tie la devio estas valoro, en tio ĉi ne eble ekzisti kaj prosperi. Tia mondo same ne alformiĝas per si mem, nure per patronado kaj helpado de fonaj fortoj estas rezervanta. (Ne estas hazarda, ke la bazo de maldekstro komence estis unu malvasta parazitanta kaj devia tavolo, sed tion ĉi sur norma loko oni ekskomunikas.) Kaj tuj kiam frapas la kunfalo, la disfalo, dum momentoj restariĝas tiu, ke la viro estas viro, la patrio estas patrio, oni estas gvidista tavolo, kaj oni devas produkti. Ĉar se oni ne restariĝos, detruiĝos la komuneco. (Kiel detruiĝo atenadas pri la evoluintaj, progresaj spritaj kaj konsternantej demokrataj okcidentaj socioj.)

La maldekstrulo estas tiu alkoholisto, kiu ne salutas reen por la penciula emerita pedagogo. La bubo, kiu skribaĉas en la lifto, kaj se oni deadmonas, li kraĉas. La por monhelpo visatenulo, kiu en sia plena vivo ne laboris, sed postulas la platan televidon. La „Ni ŝnurekzekutu la moŝton” frazon kriadanta Lenin-knabo[4]. La „Ni forprenu, ĉar li havas pli multan”, la „Li mortaĉu, ĉar le estas pli dokta”. La „Ni frapu lin, ĉar li estas pli alta, pli bela, pli instruita kaj pli talanta”. Tio ĉi estas la maldekstro.

La mediato-neniulo

Tibor SZAMUELY[5], Ottó KORVIN[6], György MAROSÁN[7], Endre ACZÉL[8], János KÁDÁR[9], György LUKÁCS[10], Ágnes HELLER[11], Árpád TÓTA W[12], Ervin SZABÓ[13], Béla BISZKU[14].

Kaj la mediato-neniulo, kiu vangofrapus la pro ora medalo feliĉe kriadantan raportistinon, kaj tion ĉi en viva sendo li same enparolas.

Ne ekzistas alia. Tio ĉi estas la „vera maldekstro”.

Pozsonyi, Ádám


El „Magyar Hírlap” tagĵurnalo – 11-an Aŭg. 2012.

cxar nun ni vidas per spegulo, malhele; sed tiam okulon cxe okulo; nun mi konas lauxparte; sed tiam mi konos tiel same, kiel ankaux mi estas konita.

Tradukis:

Hungaruja Esperantista Komploto
de la Konsiderej Progresantoj

(HEKKP)

Notoj de tradukisto:

[1] Gondolat - (Gondolat könyvkiadó) - 'Penso' Libroeldonejo, komunista, maldekstra gvidlinia, maksista intelekttualara libroeldonejo en la hungara komunista erao
[2] May, Karl (1842-1912) [hungarige: May Károly] germana verkisto, aŭtoro de indianaj libroj, kaj Sovaĝa Okcidento por junularo. Unue li je 1908 estis en Ameriko, sed nur en Novjorko. Li neniam vidis veran indianulon. Li kreis ’Winnetou’-on kaj ’Old Shatterhand’-on, kiun modelis pri la János XANTUS, pri la fama hungara etnologulo. Liajn librojn pli ol 30 lingvojn oni tradukis. Same esperante.
[3] Jules Verne (1828-1905) [Hungarige: Verne Gyula] franca verkisto, patro de la fantazia literaturo. Liajn librojn tradukis 148 lingvojn, li estas la pli multan tradukanta aŭtoro en la mondo.
[4] Lenin-knabo - ano de la terororganizaĵo de 1919-a hungara konsilantara respubliko
[5] Jókai Mór (1825-1904) grandega hungara verkisto, „la granda hungara fabelrakontanto”. En liaj verkoj miksas la karakteriziloj de romantiko kaj realismo. Li verkis 145 librojn.
[6] Szamuely (nask: Sámuel), Tibor (1890-1919) – komunista ĵurnalisto, murdisto, rabisto kaj teroristo. Persona farigulo de multcentaj murdoj en la 1919-a „Rato-Ribelo”. Li estis sinmortigo aŭ inter fajrbato morte vundigis.
[7] Korvin (nask: Klein), Ottó (1894-1919) – el kleregita kontaraŭmilitista liberalulo por komunista ministro pri internaj aferoj, organizulo de komunistaj teroraj bandoj. Oni ekzekutis lin post tribunala procedo.
[8] Marosán (Muresanu), György (1908-1992) antaŭe kriptokomunista sindikatestro, lernoservisto de panisto. Je la 1956-a hungara revolucio li estis unua estro de bolŝevikaj teroraj bandoj. Li havas famekonatan diraĵon: „Ekdse hodiaŭ ni pafos!”. Li mortis en lito, inter kusenoj. Neniam neniu prirespondigi lin post la 1989-a „sistemŝanĝo”.
[9] Aczél, Endre (1943-) juda naskiĝa komunista publicisto, programestro, redaktisto; onidire kun „Acsádi” pseŭdonimo li estis komunista spiono en Londono, en Pekino. „Senkritikema priservulo de la komunista diktaturo.” (István LOVAS)
[10] Kádár (nask: Csermanek), János – nelaŭlegesidulo, lia patro estis juda, komunista hungaria estro de 1956, masmurdisto. Pli multajn homojn li murdigis, kiel iu en la hungara historio.
[11] Lukács (Löwinger), György (1885-1971), komunista teroristo en 1919, marksista filozofisto, estetikisto, univesitata profesoro, akademiano.
[12] Heller, Ágnes (1929-) – instruatino de Lukács, kontraŭlino de Hungaruja, juda marksista filozofistino, plurfoja mensigulino, je marto de 2011 ŝi prelegis pir la 2006-a policistaj kruelaĵoj en la brusela Eŭropa Parlamento kaj ŝi diris, ke „Je aŭtono de 2006 neniun oni pafis, neniun torturis. Vi montru al mi unusolan aferon, kiam iun oni pafis, aŭ oni torturis!” Je 2011 ŝi ekhavis la „Lama Hundo Prezon” de la „Feston de Organizanta Komisiono de Tago de Hungara Cenzuro”.
[13] Tóta W (Worluk), Árpád (1977-), obscena, fiparolanta kaj kontraŭhungara ĵurnalisto, publicisto, kritikisto, rata blogisto. Originale li estas lernanto de angla lingvo. Li havas Joseph Pulitzer Memor-prezon.
[14] Szabó (Sámuel Ármin, Schlesinger), Ervin (1877-1918) juda ĵurnalisto, bibliografo kaj sociologo. Koncepta plananto de 1918-a murdo de ĉefministro de grafo Tisza István. Ĝis hodiaŭ pri li nomigas la budapeŝtan ĉefurban librejon
[15] Biszku, Béla (1921-) ilseruristo, juddevena komunista-bolŝevika laboristo, politikisto, post 1956 li direktis la reprezaliojn, ministro pri internaj aferoj, ĝis hodiaŭ li havas ellevantan pension, la plej nova lia skandalo, kiam publike li tiun diris, ke 1956-a revolucio estis kontaŭrevolucio.

Jura specialekzameno de Tomás BOREC

La slovaka justicministro petis eldonon de László CSATÁRY[1] ekskapitano al Slovakio.

Tio estas tre enteresa, kia surĝa estis.

Sed antaŭe ni sentimentaliĝus pro tia jursentemo de „slovakaj sampatranoj”, rapide ni aldonu, ke post la dua mondmilito nur unusolan homon ili ekzekutis pro „militaj kulpoj”. Jozef TISO-n[2], la ĝian ŝtateston de ĝis sep jaroj estinta t.n. slovaka republiko.

Kaj kiel tiam ili ne klopodis pli precipe – kvankam juda loĝantaro de supralandaj urboj preskaŭ bloke „malaperis” – nun samkvante estas konsternanta ilia peto, ke nun – jen, kia energie – ili volas verecon doni.

Ĉar la esenca punkto de demando estas la „vereco” esprimo.

Ĉu Ĉer kiu estas la vereco? Ĉu kiu konas! Pri tio ni observu nur por la juro!

Ja same tiu estas vereco, ke silentus la ministro, li restus prudenta – vene jam ili juĝdonis malnovtempe dum 10 minutoj unu mortjuĝon (tiu en okazo de hungaro, kaj supoze slovakajn juĝistojn same ne estas tia konsternanta…), nun tiun ili postulas, ke laŭ ilia juĝabsurda juĝo oni eldonu al ili CSATÁRY-n – mem ĝi estas la firidaĉo.

Mi ne volus stari punkton en tio demando, ke ĉu László CSATÁRY estas kulpa aŭ ne. Same ĝi ne interesas min ke sinjoro CSATÁRY estas pli proksime al 100, kiel al la pensio. Pri la jura absurdeco de „nepreskriptiĝaj krimagoj” pli frue jam mi deklamis mian penson, nun nur pri unusola demando mi parolus: pri la jurisdikcio en la kriminala juro, per malgranda elrigardo por la internaciaj interrilatoj.

Ĉu nome pri tio nun ni parolas?

- Pri tio, ke kunlige kun onidira krimago de sendube hungara civitano unu fremda ŝtato volas procedi – kiu en anoncinta temppunkto same ne ekzistis.

Ĉu kial? Tial, ĉar la onidirajn krimagojn en Kaŝŝao (pardonu, al ili: en Košice) oni kulpis. Nu, ĉi tie estas la unua, kaj dua problemo.

Ĉu László CSATÁRY laŭ profesia etata membro de Hungara Reĝa Ĝendarmaro, procede en sia oficiala kvalito, laŭ hungara civitano, sur hungara teritorio pro onidire farintaj siaj agadoj starus estos antaŭ trubunalon de framda ŝtato?

Ĉar Kaŝŝao per internacia jura akto leĝe[3] realvenis en 1938 al Hungara Reĝlando. Do jura aparteneco de teritorio en anoncinta periodo ne estis diskutinta. Nek nur laŭ jura, sed nek historia vidpunkto.

La loĝantaro de teritorio – pri certaj provizoraj leĝaroj regulige – estis civitano de Hungara Reĝlando.

Do ne nur la insinuinto, ne nur la loko de faro, sed ankoraŭ same la onidiraj insultintoj aparternis al valido de hungara juro.

Ĉu pri kio ni parolas tiuokaze?

Pri la ankoraŭ ĉiam trovebla slava pozemo, pri konraŭhungara rasismo, laŭ tio en ĉiu la ilia volo devas prosperi, kaj kiu tiam tium postulis de hungaraj (?) aŭtoritatoj, ke la en Hungarujo cetere jam kondamnintajn, kontraŭ la Újvidék-aj[4] partizanoj en militistaj kondutoj hungarajn reĝajn militistoficirojn eldonu al mem pri Jogoslavio nomanta terorista ŝtatorganizaĵo. Kaj ili refoje daŭrigis kontraŭ ili la saman proceson, ili juĝis ilin por morto kaj per la imagebla plej bruta, al eŭropa ne similanta per ekzekuta metodo ili ekzekutis ilin.

Kaj, se cetere tiu la hodiaŭa Slovakio estas ĝia jurposteulo de laŭ Tiso-a Slovakio (kiun ŝtatformacion eble neniu neniam rekonis), tiam s-ro ministro Tomás BOREC eble pli none farus, se li hetus helpon de Simon Wiesenthal Centro[5] (se ankoraŭ li ne faris) kaj li komencus en elŝpuron de propraj militkrimuloj. Mi proponas – se ili trovus unu ne kondamnintan „en lito inter kusenoj” forpasintan „sangoslovakon”, ili elterigu liajn restaĵojn kaj ili ekzemplodonu laŭ tio.

Ĝise tian procedon ni ne vidos, eble ĝi estus laŭtempa, por sinjoro justicministro revivigi pri la aksiomoj de jurisdikcio – cetere en plena Eŭropo instruintan – siajn studojn.

Kaj nun, ke oni devis eldoni internacian kaptiĝan ordonon kontraŭ s-ro ekskapitano CSATÁRY, koncerne en komunista erao, en koncepta proceso alportinta juĝo – pri tio jam ni ne parolu, ja tiu estus primokado de la juro kaj la justico.

Per Spegulo

cxar nun ni vidas per spegulo, malhele; sed tiam okulon cxe okulo; nun mi konas lauxparte; sed tiam mi konos tiel same, kiel ankaux mi estas konita.

Skribis:

Hungaruja Esperantista Komploto
de la Konsiderej Progresantoj

(HEKKP)

Notoj

[1] CSATÁRY, László - prononcu: „Ĉatári Laslo” – n: 1915
[2] Jozef TISO - poŝodiktatoro de Slovakio, ŝtatestro de la germana marioneta ŝtato (1887-1947) – originala lia nomo estis TISZA, József – oni ekzekutis lin

[3] 1-a Viena Decido – fonde de pakto de la Munkena Interkonsento – kun Grand-Britio, Francio, Germanio kaj Italio. Grand-Britio kaj Francio, pro „senintereseco” pli malfrue ne partoprenis en la decido
[5] Újvidék - hungara urbo sur Sud-Regiono de Hungarujo, nun sub seba okupado (ĝia nuna serba nomo estas spegultraduko de originala hungara nomo: Novisad)
[5] Internacia porvivaĵa brulofera organizaĵo

Troige formulade

Same la instituciosistemon ne estas facila transformi, sed la sian pensadon de homoj, sian mondbildon influi estas pli multe malfacila, laŭ vicoj de generacioj estas tradaŭriĝanta tasko. La plimulto de hodiaŭaj hungaroj en la kádára [1] socialismo plenkreskis, kaj la signifopleno de junuloj same post 1990 nur tion ĉi valormondon ekkoneblis. Kaŭzo de tio ĉi estas tre simpla: la plimolto de pedagogoj ankaŭ la maldekstra-liberalan mondklarigon lernis, eĉ en la supera edukado kaj en la sciencaj institutoj same hodiaŭ tio ĉi opiniosistemo kalkuliĝas kiel moderna, progresa, maksimume ili malmulte ili loziĝis tezojn de la marksismo-leninismo. Troige: Georgo LUKÁCS [2] estis granda hom, Otokaro PROHÁSZKA [3] estis malbonintenca „antaŭnazio”. Humanistikajn fakojn malofte eniĝus estis la al reganta ideologio ne simpatianta junulo, en „realistikaj” fakoj estis iel pli facila la situo, ĉat la scio kaj la laborprodukto sur tiaj vojoj pli malmulte estis senmankigebla per entuziasma maldekstreco (kvankam estis sifiĉege ekzemplo same pri tiu). Faka de lrekompletigo de la filozofio, socilogio, politologio, la ekonomiko, la beletristiko senkonsider de kelkaj maloftaj esceptoj same hodiaŭ dependas de malnova gvardio, kaj gracie dire ne estas bona kapricaĵo pri Albert WASS [4] aŭ pri József NYÍRŐ [5] skribi faklaboraĵon anstataŭ KERTÉSZ, NÁDAS aŭ ESTERHÁZY, [6] escepte ja, se ili demonstras pri pli fruoj, kiel ili estas faŝistaj kaj pseŭdartemaj, Tiu socialista ariergarda batalo estas home komprene, ja pri bonfarita povostrukturoj, pri prestiĝo, pri ekzisado temas, kaj estas pli malkomplika pri tio plendi, ke oni persekutis ilin, kiel konfesi, ke „ili ne displaktis ĉiun eron de vero”, se tiel ni diru pri la glora konsilantara respubliko aŭ pri 1956. Ili menciadas nacian, kristanan kurson, kvankam nur pregresas reĝustigo de la grandaj mensogoj, esnas nenia ’Kulturkampf’ [7], nur purigo de herbaĉoj. Kvankam pri tio ne devas miri, ke la plimulto de junuloj jam ne estas kliento por maldektra-liberalaj ideologioj – la sencaj junuloj deziras por plena vero, ĉar la vero vin liberigos.[8} Kaj nur la vero nin liberigos.

SZENTMIHÁLYI SZABÓ, Péter [9]

El „Magyar Hírlap” tagĵurnalo – 24-an Jul. 2012.

cxar nun ni vidas per spegulo, malhele; sed tiam okulon cxe okulo; nun mi konas lauxparte; sed tiam mi konos tiel same, kiel ankaux mi estas konita.

Tradukis:

Hungaruja Esperantista Komploto
de la Konsiderej Progresantoj

(HEKKP)

Notoj de tradukisto:
[1] János KÁDÁR - hungara komunista murdinta estro de 1956 ĝis 1988 - nomdonanto de politika sistemo
[2] György LUKÁCS - mezkvalita komunista filozofo kaj militkrimulo, amasomurdinto je 1919
[3] Ottokár PROHÁSZKA - seme hodiaŭe granda efekta hungara episkopo de 'Székesfehérvár' - publicisto, pripensadulo, kristana filozofo, filantropo, fundinto de hungara kristana-sociala, kristandemokrata ideo (1858 - 1927)
[4] Albert WASS - grandega hungara verkisto kaj poeto kun hungara engaĝiteco (1908 - 1998)
[5] József NYIRŐ - grandega hungara verkisto, kaj poeto kun hungara engaĝiteco (1889 - 1953)
[6] Liberalaj nesignifoplenaj ne-nomaj verkistoj - alude listige. 

[7] kulturobatalo - laŭkutima kalumniado de maldekstra flanko en hodiaŭa Hungarujo per nazia trasoneco

[8] Citaĵo el Sankta Skribo - Joh;8:32 - Kaj vi scios la veron, kaj la vero vin liberigos.

[9] Péter SZENTMIHÁLYI SZABÓ (n. 1945) samtempula hungara nacia konservema katolika aŭtoro, poeto, arttradukisto, publicisto; verkisto de historiaj kaj scienca-fanataziaj artefaktoj

Eble poste iam sirenon mi tatuigos sur mian bruston

Sankta Francisko Fondaĵo de Déva urbo

Dum la ĝia unua mateno de somera vakacio oni sonoris sur la pordo, unu da nia knabino revenis en la Hejmon. Per ĝojo ŝi saltas en mian kolon kaj ŝi demandis: „Ĉu kiam ni iros en la tendaron?” La knabineto post unu longa lernjaro tre sopiris hejmeniri al siajn gepatrojn.
Ni kondukis hejmen de Déva sur 200 km estantam ŝian hejmon, sed post kelkaj tagoj ŝi revenis, ĉar – mi telefonis! „Ŝi venu, ĉar ni iras en tendaron.” Ĉu kiel mi diru, ke tio ne estas vero, ke ne estas nenia tendaro, nur vi ne devas hejme, kaj reale per bonvola mensogo ili enpoŝtiĝis vin reen?

Tiel mun ni estas tie ĉi sur la bordo de ’Csónakos’[*], ni „tendumas”, ke ŝi ne trompiĝu – ĉu kiu scias kiamfoje – la infanto. Mi sidas sur la bordo de akvo kaj mi rigardas mian trupon. Bolas la akvo, mi senĉese nombras la kapojn. Ĉiuj trove.

Semtempe ili venas apud min, ili kaŝas min, ili fabas. Unu el nia kvaraklasa knabino  petas min, ke mi tatuigu belan sirenon sur mian bruston. „Ĉu kial?” – mi demandas. „Ĉar same mia patro havis unu tia.” – Kaj ekiras babileta malgranda rivereto. – „La mia patreto estis eminenta patro. Estas verto, ke li multon drinkis, kaj unufoje, kiam per skurĝo li batis min, li elbatis mian unuan okulojn. Le ne volis. Poste patreto same ploris, en lia malĝojo li tre ebriiĝis. Patrineto, kiam mi estis du jara, tiam ŝi mortis. Ŝi estis suicida, ĉar ŝi fiviriniĝas multan. Kaj patreto same ŝin batis. Sed mi ne estos fivirino.”

Mi silentas, al mem mi premas ĉi tion belan knabineton. Ŝi nur parolas. Ŝi rakontas, ke kiom malgonaj homoj ekzistas, kaj ke la patreton tiaj multoj ĉikanis, ĝis kiam pro veto li eltrinkis da du litrojn vodkojn. „Mia patreto estis tia ordema, ke ĝis lasta guto li eltrinkis, ĉar la homo, kiun promesas, tiun devas fari, ĉu ne?” Patreto multojn vomis kaj li mortis.

Ni silentas. Akvo de la lago apatie sulketiĝas. Tre multaj frazo ekzistas en nia vivom kiun ne kapablas fini. Tien venas same alia knabineto. Ŝia akva, bela bruna haŭto brilas en la sunlumo. Ŝi estas tri jare ĉe ni, ŝi estas dua lernanto de la klaso. Ni interparolas. Ŝi rakonta, ĉu ke kia estis kiam ĉe stacio de urbego ŝi pralmozis. Tre malofte ŝi parolas pir tio. Nun tiel ŝi parolas, kiel alio pri la somerumado. „Estis same tia onklo, kiu kompletan krescenton donis unufoje, Sed tre devis gardi pro policistoj, ofte ili venis kun hundoj, kaj iam mian kunulon same mordis la hundoj. Estis unu granda rubkesto, tien ni kaŝiĝis.” Kaj ŝi diras, kaj ŝi diras.

Tiel mi vidas, ke la akvo, la ludo ne nur la fizikan malpuraĵon desolvas, lavas, kaj mi esperas ĝi veturigis malproksimen. Poste kuntreniĝas tien du fratoj, la trian ili finis. Vertiga energio ŝiras tiojn ĉi knabojn. En siaj elanoj ĉiujn dekuntreniĝas pri iliaj piedoj. Ili ne estas malbonaj, sed laŭ dek minutoj ekplora, ŝrikas iu apud ili. Kiel la fulmoŝirmilo la fulmon, tiel ili altiras la ’komplikaĵon’. Mi deadmonas sur ilin, kaj kiel du hodiaŭ naskiĝintaj ŝafido ili alĝiras apud min. Se jam ne eble kuregadi, do min ili ekas torturi per iliaj ĉirkaŭbrakadoj. Certe ja ni interparolas, kaj certe ja ke temas pri la patrineto, ĉe tiu pli mirinda patrino ne ekzistas, sed kiu estas tre okupita.

Multfoje mi admiras potencon de Dio, Kiu por tia forta povas fari por siaj gepatroj sentintan amon de infantoj. Ĉar nur tiun mi vidas, ke je unuan sanktan komunion de infanoj ĝis 18 kilometroj loĝanta patrineto, kun tiuj ŝiaj la lakigintaj ungoj kaj kun same la koron de sanktulon ekpulsigantaj ŝiaj instalaĵoj, ŝi ne povis alveni, sed oni estis pridiskute, kaj same ŝi promesis. Pro peto de knabo je kejkaj minutoj pli malfrue ni komencis la meson. Sed ŝi nek alvenis sur jarfinan roliĝon, kaj nek ekde ŝi venis direkte al ni. Mi ĉirkaŭbrakas la knabojn kaj mi konfesas, ke la patrineto estas fakte tre bela, nur tiu estas la malbono, ke ŝi ne havas tempon. Kaj ke mi finfarigu de la memkarniĝado, mi sedas libere tion ĉi du ferocajn altvalorĉevalojn.

Ni tendumas! Faraĵo de Dio: la akvo de lago, la pejzaĝo, la infanoj, kaj ĉiu estas tia mirinada. Senfine estas bone ĉiu, tiel kiel ĝi estas! Multfoje mi ne komprenas, ke po unu ŝultro de fragila infano kiel povas tiom ĉi tragedion portadi. Sed tiel oni ŝajnas, ke tio ĉi same ne estas grava. Tioj ĉi infanojn, la vundojn mi ne devas analizi, sed per amo oni devas ĉirkaŭbraki kaj portadi. Fari ĉiun, ke jam inter miaj brakoj ili kuntreniĝis, laŭ volo de Dio formiĝu iliaj pluaj vivoj.

Unu pilko trafis al mi, kaj preskaŭ mi ne rimarkas, mi estas tie en la akvo de lago 'Csónakos'. Ni ludas, mi estas la ’kateto’, kaj bolas de frapado de multaj infanoj la akvo. Mi scias, ke ne devas solvi la problemojn, sed ridegi, kaj trafi tiun manplatan bluan ĉielon inter brakoj de infanoj, por ke ne mi estu ree la ’kateto’. Ni ludas, iom estas larmaj miaj okuloj, sed tie en la akvo de lago tiel ankaŭ ne ĝi vidigas. Finefike same Jesuo ne tiun petis, ke ni ekkomprenu tion ĉi mirindan belan mondon, sed tiun, ke ni amu, ni iĝu por santulo tie, kie ĝi estas la plej granda bezono por ni. Malfacila estas ellerni kunvivi kun la agrostemo. Mi ĵetas la pilkon, kaj jes ja, ke ia dia forto ree inter brakojn de infanoj direktas tiun. Ĉiuj ridegas, mi fiaskis, mi malsupre restis, denove mi estas la 'kateto’. Tiel plaĉas, ke nun neniu alia ne estas grava, kaj tio estas bone tiel. En la teologejo, dum la novictempo neniam mi pensus estis, ke tioj ĉi favaj infanoj tiel reorganizos la mian vivon.

Ĉu eble baldaŭ unufoje ankoraŭ same sirenon mi tatuigos sur mian bruston?

BÖJTE, Csaba
(1997)

cxar nun ni vidas per spegulo, malhele; sed tiam okulon cxe okulo; nun mi konas lauxparte; sed tiam mi konos tiel same, kiel ankaux mi estas konita.

Tradukis:

Hungaruja Esperantista Komploto
de la Konsiderej Progresantoj

(HEKKP)

Noto de tradukisto:
[*] 'Csónakos' – hungare: boata aŭ kanotisto

Kaj la mondo silentas: „Elie Wiesel estas ĉarlatano”

Historio de renkontiĝo: Miklós Grüner parolas pri lia nomiĝita Elie-Lázár Wiesel aŭŝvica kunprizonulo 

Originala A-11104 numera tatuaĵo de Miklós Grüner bone viziĝas

Pasintajn dudek jarojn de sia vivo pri tio li oferis ke li elspuru: ĉu kio estis la sia sorto de en aŭŝvica labortendaro ekkonita lia amiko, el Maramureŝo [1] fortreninta, tiam 31 jara Lázár Wiesel, kaj kiel alvenis la lia tatuinta identiganta numero, la A-7713 al tia homo, kiun la mondo laŭ Elie Wiesel nomo ekkonis, kaj kiu en 1985 ricevis Nobel-premion pri paco…

Nikolaon (Miklós) Grüneron en 1944 ili deportis pri ’Nyíregyháza’ [2] kune lia familio, kaj kiam laŭvice li perdis liajn familianojn, la Wiesel-fratoj savis lian vivon en la tendaro. Post la liberiĝo kun ĉirkaŭ kvardek jaroj, en 1986 oni invitis en Svedio, ke li renkontu malnovan lian amikon, Lazaron, nome al Elie Wiesel, sed la viro estis fremda. Vane li asertis al ĉiu, ke ĉi tio persono ne estas sama kun vera Lazaro, neniu ne havas manieron aŭskulti la verecon. Nikolao Grüner komencis specifan privatan espluradon, la kolektintan materialon en libro li eldonis.

La respondo: Ĉu kial ne paroleblas s-ro Grüner?

Nobel-premiano pri paco kun falsa identeco

– Iaman bonfaranton kaj sian amikon, Lazaron Wieselon serĉis en la pasintaj dudek jaroj la ’nyíregyháza’-a naskiĝa Nikolao Grüner, kiu el infero de Aŭŝvico saviĝe li intervidiĝis pri tio, ka sur Lazao nomo fremdulo iĝis por mondfama. La historion de esploro li dividis kun ni.

– Kune mia familio en 1944 ili deportis, mi estis tiam ankoraŭ 15 jara. Pri la ’Nyírjes’-a [3] kunejo ni alvenis en majo de ’44 en koncentrej Aŭŝvico-Birkenaŭo, kontraŭ ke ili tion promesis: sur Hungarujo mi restis por punlaboro. Mian patrinon kaj la mian junan fraton tuj ili elselektis, kiu tiun signis, ke ilin tuj ili direktis kremaciejon. Kune mia patro kaj mia maljuna frato ni ricevis numeron, kiun ili entatuis en niajn maldekstrajn subbrakojn kaj ni alvenis en fabrikon noma ’Buna’ [4]. Tre malfacilan laboron ni faris. mia patro ĝis ses monatoj toleris, poste same lin ili elselektis – inicas min en dolorajn antecedentojn de historio onklo Nikolao.

Antaŭe – Tiam – Poste
Ĉu estas identa?

La mian maljunan fraton poste ne multe ili traportis en Maŭthaŭseno – li daŭrigas –  tiel mi restis sole. Tiam mi turniĝis por helpo al amikoj de mia patro: al Lazaro kaj Abrahamo Wieselo. Lazaro naskiĝis en 1913 kaj lia identiganta numero estis la A-7713 (en 1900 naskiĝinta Abrahamo havis la A-7712-n), kaj kiam ili vidis, ke mi restis nure, ili prenis min sub siajn protektojn, ili zorgis pri mi, kiel la cirkonstancoj cedis.

Mi liberiĝis kun Lazaro, kiu same cementis nin: je posteniĝo de germanoj pli frue en ’Gliwice’-n [5] ili marŝigis la tendaron je neĝblovada januaro 1945, amasamase ili mortis en la fortostreĉita marŝo. Post tri monatoj en malferman brutvagonon ili plenŝtopis nin, sed ĝise ni atingis Buĥenvaldon, pli ol duono de homoj mortis, intere same Abrahamo.

La fremdulo

Ĉi tie mi estis ĝis 8-a aprilo 1945, ĉi tie liberigis nin la enmarŝantaj amerikaj rotoj. Mi esatas same sure sur tia fotografaĵo, tion pri la tendaro ili aris kaj ĝi trairis la mondon. Ili esploris min, mi ne premis 30 kilon kaj ili konstatis ĉe mi same ftizon. Ili sendis min en svisian sanatorion, kie oni resanigis min, poste en Aŭstralio mi loksidiĝis, ĝise mia maljuna frato en Svedio trovis laboron kaj hejmon.

De sud-svedia gazeto en 1986 mi ricevis telefonan vokon, ke ĉu mi devus renkonti al mia malnova amiko, al Elie Wiesel? Same la flugbileton ili elpagos. Unufoje mi ne komprenis pri kio ili parolas, sed ili diris: nu, li estas la tia Lazaro Wiesel, kiu kun A-7713 numero estis mia kunprizonulo. Mi tre ekĝojis kaj flugis en Svedion 14-a decembro 1986, sed konsterne mi vidis: fremdulo staras antaŭ mi, kiu same ne scias hungare, same la anglan lingvon kun franca akcento li parolas. Dum dek minutoj finiĝis la renkonto. Adiaŭe eĉ li dediĉis min libron, la „Nokto” titolan aĵon, pri tio li diris: li skribis. Mi akceptis ĝin, sed mi indikis al ĉiu: ĉi tio homo ne estas tio, al tiu li diras sin.

Le demando ne lasis min ripozi: la A-7713 numero estis sur brako de Lazaro. Ĉu kiel alvenis ĉi tio al Elie Wiesel, kiu aliflanke al neniu estis ema montri sian barkon, dire: la tio estas lia korpo, al neniu li montradas? Unufoje li faris escepton kun israela stelula-ĵurnalisto, same al li nur unu palpebrumeton, kiu tion diris al mi: la mumeron li ne kapablis legi, sed tiun li vidis, ke ĝi ne estas tatuita signo. Ĝis dudek jaroj mi esploris, kie nur mi kapablas, kaj mi elspuris la mem al Elie Wiesel nomanta persono neniam same estis en koncentrejo, ĉar li ne figuras en la oficialaj regisztroj.

La mondfaman libron en 1955, la mia Lazaro iama amiko donis laŭ nomo ’Eliezer’ en Parizo kun titolo „Kaj la mondo silentas”. [6]

Ĉi tion oni traskribis en 1958 kun titolo „La Nuit” sur francan kaj sur anglan kun kunlaboro de François Mauriac (same Nobel-premia skribisto) [7] – sed tiam ankoraŭ la 250 paĝa originala libro estis nur 115 paĝa, kaj Elie Wieselon ili notis laŭ aŭtoro.

La stelulo de holokaŭsto

Tio ĉi estis mondsokceso, 10 milionojn ekzempleron oni vendis el ĝi, kaj en 1986 li kaptis same Nobel-premion pri paco por tio. Seria rekono sekvis tion ĉi, Elie Wiesel ricevis same Grandan Krucon de Ordeno de Hungara Respubliko en 2004 [8], li iĝis lordo en Anglio. Intere mia Lazaro amiko simple perdiĝas postsignon, sed sur la tuta mondo mi serĉis.

Same la FBI ne respondas

Elie Wiesel neniam plue ne volis min renkonti. Li fariĝis sukcesa riĉul, kiu por 25 mil dolaroj daŭrigas 45 minutajn prezentadon. La oficialaj organizoj ne volas aŭdi pri plena historio. Mi serĉis la Amerikan Enmigradan Oficon [9], kie ne estas en registro nek Lazaro, nek Elie Wiesel. Mi vizitis same ĉe la FBI kaj mi raportis: tio la Elie Wiesel estas ĉarlatano. Ĉi tie 14 tagojn ili petis – sed neniam reagis pro nenia serĉaĵo. Same la Sveda Reĝa Scienca Akedemio troaŭdis la mian historion, same la amerika kaj la sveda mediato montis seninterecon. Eĉ…

Sennomaj telefonaj vokoj alveturis: facile mi ricevus unu bulon, se mi ne interrompas, sed jam mi iris en la gorĝo de morto, mi ne timas, kaj cetere en kvar landoj deponis manuskriptojn kaj tiajn dokumentojn tiujn kaze mia neatendita formorto oni publikos, Ja, mi sin transsavi ĝise, sed la miondo devas ekkoni: Elie Wiesel ĉarlatano. Mi, la ’nyíregyháza’-a knabo revenis, kaj deklamas la veron – finis la sian tre bizaran historion Nikolao Grüner, kiu la tuton skriben en libro kun titolo „Ŝtelita Nobel-premita identeco”.

Zsolt, Nyéki

El „Szabolcs on line” tagĵurnala hejmpaĝo – 3-an Marto 2009.

„Un di velt hot geshvign” - „Kaj la mondo silentas”

[1] Maramaroŝo (Máramaros; Prononcu: Maramaroŝ, nun: Judeţul Maramureş) orienta hungara departemento ĝis 1920, kaj inter 1940-1945, nun estas en Rumanio
[2] Nyíregyháza (Prononcu: Njiregjhaza) malgranda urbo kaj sidejo de departemento en Hungarujo
[3] Nyírjes (Pronuncu: Njirjeŝ) urboparto de Nyíregyháza en Orienta-Hungarujo
[4] Buna-Werke: guma kaj kaŭĉuka fabriko
[5] Gleiwitz, urbo en sud-orienta Germanio (nun en sud-okcidenta Polo, pole: Gliwice) – en esperanto Glivico
[6] En jida lingvo
[7] François Mauriac, Nobel-premia franca verkisto (1885-1970)
[8] Ĝi estas nekonita, pri tiaj meritoj li ricevis de socialista Gyurcsány-kabineto. En 2012 li redonis al konservema Prezidanto de Parlamento
[9] USCIS

Ekrigardo pri la Tajgeto

Freneza mondo estas la hodiaŭa. Sed ja same la malnova estis tia, kaj sendube tio estos same la sekvonta. Iel tiel formuladis la bona Kálmán MIKSZÁTH (1), ne estas laŭlitera la citaĵo, nur tiel elmemore mi ungis tien, sed tiajn frenezecojn, kiaj estas hodiaŭe, ankoraŭ li imagus neniam. Ja la granda aŭtoro ne suferi mankon je fantazio. Mi malbone diras, ne estas frenezecoj tiaj. Plie kanajlecoj, demencoj, stultaĵoj, malhumanecoj.

Kaj pleje hipokritoj. El tio estas la pleja. Ĉar la marŝo de la mondo same ĉiam ĉirkaŭ la potenco moviĝis, nur malnovtempe tion ankoraŭ rekte oni ekdiris. Enen la vizaĝon de homo. Se la olgarko aŭ la princo okupis teritorion, li postulis la imposton, la armitan servon, rekonon de la feŭdrajto, sed ĉi tion li faris alude pri forto, kaj ne pri humanismo, pri toleremo, pri homarajtoj, pri alispececo kaj montrade pri ceteraj mensogoj li puŝis sklavecon. Kaj pleje li ne atendas tion, ke ankoraŭ aldone same ili ŝatu lin. Ke ili aplaŭdadetu al li. Ke ili ovaciu lin laŭ liberiganto. Ke la okupinta popolo ankoraŭ same por oficiala festo manifestu la sian sklavecon puŝecon. Por ruĝa litera festo. Ke ili portu florkronojn al monumentoj de siaj okupaduloj.

La abnormaleco kaj la renversita mondo en nia epoko tiel transpenis la povon, ke bone vide ĝi svingiĝis kontraŭatakon. Ĉar jam ĝi farus. Ĝi ekzistas en gajna pozicio. Hodiaŭ ĝi ne kontentiĝas per tio, ke la abnormalon ĝi provu pograde en postenon meti – ĉar ĉu kion alian ni nomus, kiel en postenon meto de abnormalo la en Okcidenta-Eŭropo jam laŭ natura kalkulanta alispececon. laŭ tiu ĉiu estas suntenenda, salutenda kaj aklamenda, kiu deflankiĝas de normaleco –, sed ĝi klopodas likvidi tion, kio el la ordo de kreo ankoraŭ tie ĉi tie oni restas. La progreso en la pasintaj jarcentoj renversigis la ordon de vivo, en la renverson staris la moralan kaj socian valorsistemon kaj nun jam la nudan biologian ekziston ĝi penadas elimini.

La ĉirkaŭa polemiko de abortigo, ne estas novdata en la hungara socio. Same en la pasinta periodo tranĉa opiniodiferenco alformiĝis konekse la aborto, respekive permeso de tiel nomata abortotablojdo. La liberalaj (tenenebro-partiaj) jurdefendantoj kompreneble refoje same jurojn de individuo metas antaŭejon atribue de komuneco, plengrade preteratente tiun simplan fakton, ke en malpliiĝanta loĝantara komuneco mem la aborto, same la likvido de naskiĝendonta embrio estas absurda kaj skandala. Kaj tiam ankoraŭ ni ne esploris etikan projekcion de demando, nur nature laŭ praktikema elemento ni proksimiĝis al tio.

La modernulo, liberala (tenenebro-partiulo) kun moka malestimo parolas pri homo de malnovaj, eksaktualaj aĝoj – kiuj ne havas nek poŝtelefonon nek publikan rajtoprotektanton –, kaj la Tajgeton (2), kiel institucion nature oni kondamnas. Mi pensas pri – onidire – praktiko de spartanoj, kiu hanas tian esencon, ke la miksrasajn, malsanemajn, por netaŭgo pensitajn ĵusnaskitojn ili deĵetadis pri la monto. Nu, pri aŭtentiko de tia legendo ĝis hodiaŭaj tagoj ne ekzistas pruvo. (Laŭopinie mem la spartuloj distribuis, ke ankoraŭ timan famon ili havu.) Tiam pri tio estas nomebla la hodiaŭa kleriĝinta homo, kiu efektive faras tiun, ke la nedezirintan idon antaŭ sia naskiĝo oni murdas. Ne tiun kiu estas vivnekapabla, sed kiun oni ne havas inklinon edukadi. Oni ne havas inklinon okupiĝi pri tio. Same pri sia eksisto oni devas scii. La sian komfortan vivon tio konfuzas. Merita estas cerbumi same pri tio, kaj estas rapide komprenebla, ke se la greka legendo propre estus vera, la hodiaŭa memefektiviga homo estas kun volumentoj pli kruela, kaj tre oni impetas de la normaleco. Nome „politike ĝusta” homo de nia aĝo la postan faras: kiu ne estas vivkapabla – la hondara lingo pri tio havas esprimon: „ne konvena por vivo” –, kiun kun teĥniko, kun maŝinoj, kun kuracistaj fortostreĉoj oni daŭrigas en vivo, kaj kiu laŭ originala intenco de Dio devus naskiĝi, sed tiun en la utero de sia patrino oni murdas.

Antaŭ nelonge en la Hungara Oranĝo nomiĝa liberala (tenenebro-partiulo) gazeto la sekvontan esprimon mi malkovras en fiskribaĵo: „vivdefenduloj”. Ĉi tion tiel ili komprenas, ke la vivdefenduloj estas obskuraj elementoj, kiuj – krome ke verŝajne ili estas same antisemitaj – malaprobas la aborton, kaj ili defendas la vivon. Ĉar tien ni atingas. Vivdefendulo – kiel etikedo. Kiel stigmo. Kiel nigra punkto sur kadrokarto de ies, Kiel kondamnenda kulpo. Kiel peko, ki ni havas lokon en la kleriĝinta Eŭropo.

Apud la rasistan, ekskludeman, memseksemfobian, reakcian, degluiĝan oni alviciĝis pli nova etikedo, kontraŭ kiu devas batali. Kaj kiun kun tio etikedo oni suretikedas, tiu rigardeblas mem.

Ĉu estas miraklo, se la homo jam tien atingas, ke malrapide same la aliajn brulmarkojn komencas ekŝati laŭgrade?

Ádám POZSONYI

El "Magyar Hírlap" tagĵurnalo – 16- a Junio  2012.

(1) Kálmán (Kalomano), MIKSZÁTH (1847-1910: eminenta, fabeloinklina hungara aŭtoro, meditulo, verkisto
(2) Tajgeto: legenda monto en Greko, en Sparto. Laŭ neprubintaj legendoj de ĉi tie oni deĵetis la nevivkapablajn infanojn.

cxar nun ni vidas per spegulo, malhele; sed tiam okulon cxe okulo; nun mi konas lauxparte; sed tiam mi konos tiel same, kiel ankaux mi estas konita.

Tradukis kaj komenis:

Hungaruja Esperantista Komploto
de la Konsiderej Progresantoj

(HEKKP)