Ekrigardo pri la Tajgeto

Freneza mondo estas la hodiaŭa. Sed ja same la malnova estis tia, kaj sendube tio estos same la sekvonta. Iel tiel formuladis la bona Kálmán MIKSZÁTH (1), ne estas laŭlitera la citaĵo, nur tiel elmemore mi ungis tien, sed tiajn frenezecojn, kiaj estas hodiaŭe, ankoraŭ li imagus neniam. Ja la granda aŭtoro ne suferi mankon je fantazio. Mi malbone diras, ne estas frenezecoj tiaj. Plie kanajlecoj, demencoj, stultaĵoj, malhumanecoj.

Kaj pleje hipokritoj. El tio estas la pleja. Ĉar la marŝo de la mondo same ĉiam ĉirkaŭ la potenco moviĝis, nur malnovtempe tion ankoraŭ rekte oni ekdiris. Enen la vizaĝon de homo. Se la olgarko aŭ la princo okupis teritorion, li postulis la imposton, la armitan servon, rekonon de la feŭdrajto, sed ĉi tion li faris alude pri forto, kaj ne pri humanismo, pri toleremo, pri homarajtoj, pri alispececo kaj montrade pri ceteraj mensogoj li puŝis sklavecon. Kaj pleje li ne atendas tion, ke ankoraŭ aldone same ili ŝatu lin. Ke ili aplaŭdadetu al li. Ke ili ovaciu lin laŭ liberiganto. Ke la okupinta popolo ankoraŭ same por oficiala festo manifestu la sian sklavecon puŝecon. Por ruĝa litera festo. Ke ili portu florkronojn al monumentoj de siaj okupaduloj.

La abnormaleco kaj la renversita mondo en nia epoko tiel transpenis la povon, ke bone vide ĝi svingiĝis kontraŭatakon. Ĉar jam ĝi farus. Ĝi ekzistas en gajna pozicio. Hodiaŭ ĝi ne kontentiĝas per tio, ke la abnormalon ĝi provu pograde en postenon meti – ĉar ĉu kion alian ni nomus, kiel en postenon meto de abnormalo la en Okcidenta-Eŭropo jam laŭ natura kalkulanta alispececon. laŭ tiu ĉiu estas suntenenda, salutenda kaj aklamenda, kiu deflankiĝas de normaleco –, sed ĝi klopodas likvidi tion, kio el la ordo de kreo ankoraŭ tie ĉi tie oni restas. La progreso en la pasintaj jarcentoj renversigis la ordon de vivo, en la renverson staris la moralan kaj socian valorsistemon kaj nun jam la nudan biologian ekziston ĝi penadas elimini.

La ĉirkaŭa polemiko de abortigo, ne estas novdata en la hungara socio. Same en la pasinta periodo tranĉa opiniodiferenco alformiĝis konekse la aborto, respekive permeso de tiel nomata abortotablojdo. La liberalaj (tenenebro-partiaj) jurdefendantoj kompreneble refoje same jurojn de individuo metas antaŭejon atribue de komuneco, plengrade preteratente tiun simplan fakton, ke en malpliiĝanta loĝantara komuneco mem la aborto, same la likvido de naskiĝendonta embrio estas absurda kaj skandala. Kaj tiam ankoraŭ ni ne esploris etikan projekcion de demando, nur nature laŭ praktikema elemento ni proksimiĝis al tio.

La modernulo, liberala (tenenebro-partiulo) kun moka malestimo parolas pri homo de malnovaj, eksaktualaj aĝoj – kiuj ne havas nek poŝtelefonon nek publikan rajtoprotektanton –, kaj la Tajgeton (2), kiel institucion nature oni kondamnas. Mi pensas pri – onidire – praktiko de spartanoj, kiu hanas tian esencon, ke la miksrasajn, malsanemajn, por netaŭgo pensitajn ĵusnaskitojn ili deĵetadis pri la monto. Nu, pri aŭtentiko de tia legendo ĝis hodiaŭaj tagoj ne ekzistas pruvo. (Laŭopinie mem la spartuloj distribuis, ke ankoraŭ timan famon ili havu.) Tiam pri tio estas nomebla la hodiaŭa kleriĝinta homo, kiu efektive faras tiun, ke la nedezirintan idon antaŭ sia naskiĝo oni murdas. Ne tiun kiu estas vivnekapabla, sed kiun oni ne havas inklinon edukadi. Oni ne havas inklinon okupiĝi pri tio. Same pri sia eksisto oni devas scii. La sian komfortan vivon tio konfuzas. Merita estas cerbumi same pri tio, kaj estas rapide komprenebla, ke se la greka legendo propre estus vera, la hodiaŭa memefektiviga homo estas kun volumentoj pli kruela, kaj tre oni impetas de la normaleco. Nome „politike ĝusta” homo de nia aĝo la postan faras: kiu ne estas vivkapabla – la hondara lingo pri tio havas esprimon: „ne konvena por vivo” –, kiun kun teĥniko, kun maŝinoj, kun kuracistaj fortostreĉoj oni daŭrigas en vivo, kaj kiu laŭ originala intenco de Dio devus naskiĝi, sed tiun en la utero de sia patrino oni murdas.

Antaŭ nelonge en la Hungara Oranĝo nomiĝa liberala (tenenebro-partiulo) gazeto la sekvontan esprimon mi malkovras en fiskribaĵo: „vivdefenduloj”. Ĉi tion tiel ili komprenas, ke la vivdefenduloj estas obskuraj elementoj, kiuj – krome ke verŝajne ili estas same antisemitaj – malaprobas la aborton, kaj ili defendas la vivon. Ĉar tien ni atingas. Vivdefendulo – kiel etikedo. Kiel stigmo. Kiel nigra punkto sur kadrokarto de ies, Kiel kondamnenda kulpo. Kiel peko, ki ni havas lokon en la kleriĝinta Eŭropo.

Apud la rasistan, ekskludeman, memseksemfobian, reakcian, degluiĝan oni alviciĝis pli nova etikedo, kontraŭ kiu devas batali. Kaj kiun kun tio etikedo oni suretikedas, tiu rigardeblas mem.

Ĉu estas miraklo, se la homo jam tien atingas, ke malrapide same la aliajn brulmarkojn komencas ekŝati laŭgrade?

Ádám POZSONYI

El "Magyar Hírlap" tagĵurnalo – 16- a Junio  2012.

(1) Kálmán (Kalomano), MIKSZÁTH (1847-1910: eminenta, fabeloinklina hungara aŭtoro, meditulo, verkisto
(2) Tajgeto: legenda monto en Greko, en Sparto. Laŭ neprubintaj legendoj de ĉi tie oni deĵetis la nevivkapablajn infanojn.

cxar nun ni vidas per spegulo, malhele; sed tiam okulon cxe okulo; nun mi konas lauxparte; sed tiam mi konos tiel same, kiel ankaux mi estas konita.

Tradukis kaj komenis:

Hungaruja Esperantista Komploto
de la Konsiderej Progresantoj

(HEKKP)