Historio de renkontiĝo: Miklós Grüner parolas pri lia nomiĝita Elie-Lázár Wiesel aŭŝvica kunprizonulo
 |
| Originala A-11104 numera tatuaĵo de Miklós Grüner bone viziĝas |
Nikolaon (Miklós) Grüneron en 1944 ili deportis pri ’Nyíregyháza’ [2] kune lia familio, kaj kiam laŭvice li perdis liajn familianojn, la Wiesel-fratoj savis lian vivon en la tendaro. Post la liberiĝo kun ĉirkaŭ kvardek jaroj, en 1986 oni invitis en Svedio, ke li renkontu malnovan lian amikon, Lazaron, nome al Elie Wiesel, sed la viro estis fremda. Vane li asertis al ĉiu, ke ĉi tio persono ne estas sama kun vera Lazaro, neniu ne havas manieron aŭskulti la verecon. Nikolao Grüner komencis specifan privatan espluradon, la kolektintan materialon en libro li eldonis.
 |
| La respondo: Ĉu kial ne paroleblas s-ro Grüner? |
– Iaman bonfaranton kaj sian amikon, Lazaron Wieselon serĉis en la pasintaj dudek jaroj la ’nyíregyháza’-a naskiĝa Nikolao Grüner, kiu el infero de Aŭŝvico saviĝe li intervidiĝis pri tio, ka sur Lazao nomo fremdulo iĝis por mondfama. La historion de esploro li dividis kun ni.
– Kune mia familio en 1944 ili deportis, mi estis tiam ankoraŭ 15 jara. Pri la ’Nyírjes’-a [3] kunejo ni alvenis en majo de ’44 en koncentrej Aŭŝvico-Birkenaŭo, kontraŭ ke ili tion promesis: sur Hungarujo mi restis por punlaboro. Mian patrinon kaj la mian junan fraton tuj ili elselektis, kiu tiun signis, ke ilin tuj ili direktis kremaciejon. Kune mia patro kaj mia maljuna frato ni ricevis numeron, kiun ili entatuis en niajn maldekstrajn subbrakojn kaj ni alvenis en fabrikon noma ’Buna’ [4]. Tre malfacilan laboron ni faris. mia patro ĝis ses monatoj toleris, poste same lin ili elselektis – inicas min en dolorajn antecedentojn de historio onklo Nikolao.
 |
| Antaŭe – Tiam – Poste Ĉu estas identa? |
Mi liberiĝis kun Lazaro, kiu same cementis nin: je posteniĝo de germanoj pli frue en ’Gliwice’-n [5] ili marŝigis la tendaron je neĝblovada januaro 1945, amasamase ili mortis en la fortostreĉita marŝo. Post tri monatoj en malferman brutvagonon ili plenŝtopis nin, sed ĝise ni atingis Buĥenvaldon, pli ol duono de homoj mortis, intere same Abrahamo.
Ĉi tie mi estis ĝis 8-a aprilo 1945, ĉi tie liberigis nin la enmarŝantaj amerikaj rotoj. Mi esatas same sure sur tia fotografaĵo, tion pri la tendaro ili aris kaj ĝi trairis la mondon. Ili esploris min, mi ne premis 30 kilon kaj ili konstatis ĉe mi same ftizon. Ili sendis min en svisian sanatorion, kie oni resanigis min, poste en Aŭstralio mi loksidiĝis, ĝise mia maljuna frato en Svedio trovis laboron kaj hejmon.
De sud-svedia gazeto en 1986 mi ricevis telefonan vokon, ke ĉu mi devus renkonti al mia malnova amiko, al Elie Wiesel? Same la flugbileton ili elpagos. Unufoje mi ne komprenis pri kio ili parolas, sed ili diris: nu, li estas la tia Lazaro Wiesel, kiu kun A-7713 numero estis mia kunprizonulo. Mi tre ekĝojis kaj flugis en Svedion 14-a decembro 1986, sed konsterne mi vidis: fremdulo staras antaŭ mi, kiu same ne scias hungare, same la anglan lingvon kun franca akcento li parolas. Dum dek minutoj finiĝis la renkonto. Adiaŭe eĉ li dediĉis min libron, la „Nokto” titolan aĵon, pri tio li diris: li skribis. Mi akceptis ĝin, sed mi indikis al ĉiu: ĉi tio homo ne estas tio, al tiu li diras sin.
La mondfaman libron en 1955, la mia Lazaro iama amiko donis laŭ nomo ’Eliezer’ en Parizo kun titolo „Kaj la mondo silentas”. [6]
Ĉi tion oni traskribis en 1958 kun titolo „La Nuit” sur francan kaj sur anglan kun kunlaboro de François Mauriac (same Nobel-premia skribisto) [7] – sed tiam ankoraŭ la 250 paĝa originala libro estis nur 115 paĝa, kaj Elie Wieselon ili notis laŭ aŭtoro.
 |
| La stelulo de holokaŭsto |
Same la FBI ne respondas
Elie Wiesel neniam plue ne volis min renkonti. Li fariĝis sukcesa riĉul, kiu por 25 mil dolaroj daŭrigas 45 minutajn prezentadon. La oficialaj organizoj ne volas aŭdi pri plena historio. Mi serĉis la Amerikan Enmigradan Oficon [9], kie ne estas en registro nek Lazaro, nek Elie Wiesel. Mi vizitis same ĉe la FBI kaj mi raportis: tio la Elie Wiesel estas ĉarlatano. Ĉi tie 14 tagojn ili petis – sed neniam reagis pro nenia serĉaĵo. Same la Sveda Reĝa Scienca Akedemio troaŭdis la mian historion, same la amerika kaj la sveda mediato montis seninterecon. Eĉ…
Sennomaj telefonaj vokoj alveturis: facile mi ricevus unu bulon, se mi ne interrompas, sed jam mi iris en la gorĝo de morto, mi ne timas, kaj cetere en kvar landoj deponis manuskriptojn kaj tiajn dokumentojn tiujn kaze mia neatendita formorto oni publikos, Ja, mi sin transsavi ĝise, sed la miondo devas ekkoni: Elie Wiesel ĉarlatano. Mi, la ’nyíregyháza’-a knabo revenis, kaj deklamas la veron – finis la sian tre bizaran historion Nikolao Grüner, kiu la tuton skriben en libro kun titolo „Ŝtelita Nobel-premita identeco”.
Zsolt, Nyéki
El „Szabolcs on line” tagĵurnala hejmpaĝo – 3-an Marto 2009.
 |
| „Un di velt hot geshvign” - „Kaj la mondo silentas” |
[2] Nyíregyháza (Prononcu: Njiregjhaza) malgranda urbo kaj sidejo de departemento en Hungarujo
[3] Nyírjes (Pronuncu: Njirjeŝ) urboparto de Nyíregyháza en Orienta-Hungarujo
[4] Buna-Werke: guma kaj kaŭĉuka fabriko
[5] Gleiwitz, urbo en sud-orienta Germanio (nun en sud-okcidenta Polo, pole: Gliwice) – en esperanto Glivico
[6] En jida lingvo
[7] François Mauriac, Nobel-premia franca verkisto (1885-1970)
[8] Ĝi estas nekonita, pri tiaj meritoj li ricevis de socialista Gyurcsány-kabineto. En 2012 li redonis al konservema Prezidanto de Parlamento
[9] USCIS
Nincsenek megjegyzések:
Megjegyzés küldése