Jura specialekzameno de Tomás BOREC

La slovaka justicministro petis eldonon de László CSATÁRY[1] ekskapitano al Slovakio.

Tio estas tre enteresa, kia surĝa estis.

Sed antaŭe ni sentimentaliĝus pro tia jursentemo de „slovakaj sampatranoj”, rapide ni aldonu, ke post la dua mondmilito nur unusolan homon ili ekzekutis pro „militaj kulpoj”. Jozef TISO-n[2], la ĝian ŝtateston de ĝis sep jaroj estinta t.n. slovaka republiko.

Kaj kiel tiam ili ne klopodis pli precipe – kvankam juda loĝantaro de supralandaj urboj preskaŭ bloke „malaperis” – nun samkvante estas konsternanta ilia peto, ke nun – jen, kia energie – ili volas verecon doni.

Ĉar la esenca punkto de demando estas la „vereco” esprimo.

Ĉu Ĉer kiu estas la vereco? Ĉu kiu konas! Pri tio ni observu nur por la juro!

Ja same tiu estas vereco, ke silentus la ministro, li restus prudenta – vene jam ili juĝdonis malnovtempe dum 10 minutoj unu mortjuĝon (tiu en okazo de hungaro, kaj supoze slovakajn juĝistojn same ne estas tia konsternanta…), nun tiun ili postulas, ke laŭ ilia juĝabsurda juĝo oni eldonu al ili CSATÁRY-n – mem ĝi estas la firidaĉo.

Mi ne volus stari punkton en tio demando, ke ĉu László CSATÁRY estas kulpa aŭ ne. Same ĝi ne interesas min ke sinjoro CSATÁRY estas pli proksime al 100, kiel al la pensio. Pri la jura absurdeco de „nepreskriptiĝaj krimagoj” pli frue jam mi deklamis mian penson, nun nur pri unusola demando mi parolus: pri la jurisdikcio en la kriminala juro, per malgranda elrigardo por la internaciaj interrilatoj.

Ĉu nome pri tio nun ni parolas?

- Pri tio, ke kunlige kun onidira krimago de sendube hungara civitano unu fremda ŝtato volas procedi – kiu en anoncinta temppunkto same ne ekzistis.

Ĉu kial? Tial, ĉar la onidirajn krimagojn en Kaŝŝao (pardonu, al ili: en Košice) oni kulpis. Nu, ĉi tie estas la unua, kaj dua problemo.

Ĉu László CSATÁRY laŭ profesia etata membro de Hungara Reĝa Ĝendarmaro, procede en sia oficiala kvalito, laŭ hungara civitano, sur hungara teritorio pro onidire farintaj siaj agadoj starus estos antaŭ trubunalon de framda ŝtato?

Ĉar Kaŝŝao per internacia jura akto leĝe[3] realvenis en 1938 al Hungara Reĝlando. Do jura aparteneco de teritorio en anoncinta periodo ne estis diskutinta. Nek nur laŭ jura, sed nek historia vidpunkto.

La loĝantaro de teritorio – pri certaj provizoraj leĝaroj regulige – estis civitano de Hungara Reĝlando.

Do ne nur la insinuinto, ne nur la loko de faro, sed ankoraŭ same la onidiraj insultintoj aparternis al valido de hungara juro.

Ĉu pri kio ni parolas tiuokaze?

Pri la ankoraŭ ĉiam trovebla slava pozemo, pri konraŭhungara rasismo, laŭ tio en ĉiu la ilia volo devas prosperi, kaj kiu tiam tium postulis de hungaraj (?) aŭtoritatoj, ke la en Hungarujo cetere jam kondamnintajn, kontraŭ la Újvidék-aj[4] partizanoj en militistaj kondutoj hungarajn reĝajn militistoficirojn eldonu al mem pri Jogoslavio nomanta terorista ŝtatorganizaĵo. Kaj ili refoje daŭrigis kontraŭ ili la saman proceson, ili juĝis ilin por morto kaj per la imagebla plej bruta, al eŭropa ne similanta per ekzekuta metodo ili ekzekutis ilin.

Kaj, se cetere tiu la hodiaŭa Slovakio estas ĝia jurposteulo de laŭ Tiso-a Slovakio (kiun ŝtatformacion eble neniu neniam rekonis), tiam s-ro ministro Tomás BOREC eble pli none farus, se li hetus helpon de Simon Wiesenthal Centro[5] (se ankoraŭ li ne faris) kaj li komencus en elŝpuron de propraj militkrimuloj. Mi proponas – se ili trovus unu ne kondamnintan „en lito inter kusenoj” forpasintan „sangoslovakon”, ili elterigu liajn restaĵojn kaj ili ekzemplodonu laŭ tio.

Ĝise tian procedon ni ne vidos, eble ĝi estus laŭtempa, por sinjoro justicministro revivigi pri la aksiomoj de jurisdikcio – cetere en plena Eŭropo instruintan – siajn studojn.

Kaj nun, ke oni devis eldoni internacian kaptiĝan ordonon kontraŭ s-ro ekskapitano CSATÁRY, koncerne en komunista erao, en koncepta proceso alportinta juĝo – pri tio jam ni ne parolu, ja tiu estus primokado de la juro kaj la justico.

Per Spegulo

cxar nun ni vidas per spegulo, malhele; sed tiam okulon cxe okulo; nun mi konas lauxparte; sed tiam mi konos tiel same, kiel ankaux mi estas konita.

Skribis:

Hungaruja Esperantista Komploto
de la Konsiderej Progresantoj

(HEKKP)

Notoj

[1] CSATÁRY, László - prononcu: „Ĉatári Laslo” – n: 1915
[2] Jozef TISO - poŝodiktatoro de Slovakio, ŝtatestro de la germana marioneta ŝtato (1887-1947) – originala lia nomo estis TISZA, József – oni ekzekutis lin

[3] 1-a Viena Decido – fonde de pakto de la Munkena Interkonsento – kun Grand-Britio, Francio, Germanio kaj Italio. Grand-Britio kaj Francio, pro „senintereseco” pli malfrue ne partoprenis en la decido
[5] Újvidék - hungara urbo sur Sud-Regiono de Hungarujo, nun sub seba okupado (ĝia nuna serba nomo estas spegultraduko de originala hungara nomo: Novisad)
[5] Internacia porvivaĵa brulofera organizaĵo