28 szeptember 2011

„Kiu vidis min?” – Ĉu estis Ady en la Unua Kongreso?

Tiun skribas Imre SZABÓ en entuziasmiga (kaj malgrande ŝajnante de ekskuzado) skribado, ke Endre ADY, la granda hungara poeta-genio, per la pri Trianono responsa framasonoj miskondukita febre-ekscita talentulo partoprenis la Unuan Esperantan Kongreson en Bulonjo-ĉe-maro.

Ja, mi ĉi tion neniam ne aŭdis, sed ĉu kiu estas mi, ke mi dubu en la vortojn de la prezidento de Hungaria Esperanto-Asocio.
Tiel do mi postvidis.

Ady inter 5-a kaj 13-a Aŭgusto 1905, ne nur ne tempumas en Bulonjo-ĉe-maro, sed li ne estis nek en Francio. Li diligente gravuris siajn alineojn en la Budapeŝtan Gazeton. En Budapeŝto.

Sed tiuokare kial diris ĉi tion Imre SZABÓ? La Dio scias.
Mi ne.
Sed tio enmemoriĝis – ja mi estas sufiĉe maljuna, ke same tioj mi enmemoriĝu – komunistaj sensencaĵoj de mia infanaĝo, kiam al ni, al pioniroj devis fari intervjuon kun unu „ruĝa-soldato”.
Ni demandis: „… kaj ĉu la oĉjo renkontiĝis kun Béla KUN?”
La oĉjo ne renkontiĝis.
Sed li estus faris, sed le ne faris. Kaj li pri deziro de mi kaj pri deziro de „la Partio” ne havis tion mensogi, ke li „vidis”. Li estis nur soldato, kiu nek tion ne sciis, ĉu kiel surtrafis la tia uniformo.


Tamen kiom oni estis, kiuj ĉi tia tempo tion oni anoncis, ke oni vidis Leninon, oni renkontiĝis kun li, oni manpremis aŭ same oni kune babilis grande. Tion mensogi – estis partio-tasko.


Sed jam ne ekzistas „la Partio”. Ne devas konveni al la mensogoj en kaŝejo de malklaraj ĉambroj, konveni al fikcioj.
Tiuokaze kial diris tion Imre SZABÓ?
Mi ne komprenas.
Ĉu tia forta estus la rutino?
Jes, la rutino estas granda forto.

Same tiel al mi okazis en paste, ke subite mi divenis: iel malaperis el mia memoro 75 kilometroj, kaj mi estis jam en limo de Budapeŝto, kiam miekkomprenis, ke mi ne memoriĝas, kie mi elvenis tien.
Mi kondukis el rutino.
Ĝi malaperis unu horo, simple malaperis la kilometroj.
Kiel Bulonjo-ĉe-mero al Ady.

Mi serĉis Endre Ady-n. Kie li estis en 1905?
Kiu vidis ĉi tie?
 
Hungaruja Esperantista Komploto
de la Konsiderej Progresantoj
(HEKKP)

Nincsenek megjegyzések:

Megjegyzés küldése