Ĉu kiel ni judadu?

El bonaj konsilo de mia ekstrema konatulo:
Kun gusto! Kiel en ĉio, same en tio ni tenu la devan mezuron. Ni kundutu tiel, kiel tio decas al klerigita, dokta kaj kulturita, progresema sprita ĝentilhomo. Ni pensu ĉiam por tio: finefine li estas same nur homo.

Ne konfesas pri tro bona gusto ekzemple, se sur la amastrafika ilo dum la plena vetura tempo kun argusaj okuloj ni esploradas nazon de nia kunvojaĝanto. Ĉi tio estas needukiteco! Trafleksi sur la sidilo, kaj en la nia etendinta mano ekzistantan liniilon pedante al nazo de nia samvojano adapti kvankam estas la neplueno de senmaniereco.

Se eventuale ni vidas tian de nia kolego aŭ de nia konatulo, tiam ni kolere faltu kune la niajn brovojn, kaj riproĉe kun nia montra fingro admonu lin, poste ni diru la sekvon: - Nu-nu, ĉi tion ne estas permesata! Nu-nu, ĉi tion ne estas permesata! Se eventuale same la nian kapon ni svingas al tio ĉi, tio estas eĉ pli efika.
Ne damaĝas se ni atentas same la alparolecon. La etiketo rigore malpermesas la ĉi tian specan vulgarecon, kiel ekz. „Damna odoraŝa judo!” anstataŭe ni apliku plie la „vi estas petola malgranda fripono!” parolturnon.
Ni estu ĉiam gentila! Se ekzemple difektiĝas en la kuirejo la gasfornelo, kaj en la najbaro loĝanta de maljuna sinjoro Weisz ni petas konsilon en interrilato de urĝaj farendoj, ne damaĝas amikece kapklineti direkte al li – eventuale ankoraŭ okulumon same ni permesablas al si –, poste joviale kapbalance ni rimarkigu la sekvonton: „Bonvolu kun honoro, la gaso enorma danĝera faraĵo. Sed, ja ĉi tion pli bone vi konas.”

Joĉjo DAMNA en flava kolora veŝto

Ĉiam ni sentigu kun niaj judaj konatuloj, ke ni fidas al lin, kaj ni kalkulas je liaj spertoj, je liaj konsiloj. Se ekzemple pri tio progresas la disputo en la laborejo, ke ĉu kiom pecan vivan nimalon povas enplenŝtopiti en varvagonon, por arbitracianto ĉiam ni petu la nian plej proksiman judan konlaboranton. Same ni honorigu lin kun nia fido, se pri nova lampoŝirmilo aŭ pri aĉeto de sapo oni temas.
Aparte ni observu pri koloroj! Ni procedu en tio ĉi same kun la ebla plej granda takto.
Se ekz. al nia juda samklasano ni estas invitita por lunĉo, pli frue ĉiam ni telefonu tien, kaj ni informiĝu, ke en kia jaro li naskiĝis, poste se la koncernulo demandas, ke ĝustadire ĉu kial estas grava al ni, kun afabla sono ni sciigi al li, ke entute oni temas pri tio, laŭe ni ricevis en donaco pompan flavan koloran veŝton, sed ni ne estis certa en tio, ĉu ni ne kauzas ĉu al li malagrablecon, se en tio ni vidiĝas. Post tio ĉi facilmove ni ekridu, poste dum pli novan porcion ni loku en nian teleron el la sur pleto prezentita kuko, en serenhumora tono ni rimarkigu la sekvan: „Sed, je vi estas tia junulo. Certe jam vi ne surhavis flavan stelon!”


Proponinta aplikado: Indigno, Distanciĝo, Ilustraĵo al ekstremulojn prezenanta broŝuro, Ĉe enira ekzameno al ’ombudsman’ laŭ testomaterialo apliko, El beletristoasocio okazanta al elpaŝo resenda bazo, En toleremaj kunvenoj pri la podio direkte al la multopa spektantaro oni flirtigi, dum la suban esprimon ni ripetadas kelke kartave: „skandala!”

Neproponita aplikado: Antaŭ la sinagogo sur kampadejan seĝon stare kun profunda travivado voĉlegecon oni teni, En geedziĝoj, en amikaj kunvenoj sultron de sin reciproko frapade ridhene oni citadi, poste la niajn okulojn viŝade al nian israelida tablokunulo turne sin oni peti poŝtukon, Pro holokausto-datreveno anoncinta sur novelo-konkurson estas konkorsa materialo, Vespera fabelo.

(2004)

Ádám Pozsonyi 


 *Ĉi tio la malgranda ekstrema etiketo-parodio – a’ la [laŭ] Mark TWAIN, resp. J. HAŠEK –, nure al la tablotirkesto estis pretiĝinta, por memcela ridhenetado sia celo. Mi nek ne provadis kun tio, ke mi kumunikigu ĉe io gazeto. Ne ekzistas la tia ĉefredaktisto, kiu estus kuraĝinta preni sur sin la riskon. Unuan vicon de skribado – mi ripetas – kompreneble oni ne estas konsilanta serioze preni. La aŭtoro ekzakte por tio ĉian ’ombudsman’-on kaj homan juran aktivulon rapidas trankviligi, ke li malmole distancigas sin de animo de tio ĉi skribo, kaj solene li asertas, ke tion ekskluzive kiel fortimigan ekzemplon li prezentas.

(Tio aperis: „Ree kelkaj kapricaĵoj al ĉikaneco de la liberaluloj” titola verko.)

Cxar nun ni vidas per spegulo, malhele; sed tiam okulon cxe okulo; nun mi konas lauxparte; sed tiam mi konos tiel same, kiel ankaux mi estas konita.

Tradukis:

Hungaruja Esperantista Komploto
de la Konsiderej Progresantoj

(HEKKP)