Ĉu eblas por tio enui?

Jam ni ĉiu kune estis en la „Sciuro”, sed Karolo Keŝkenj ankoraŭ ne estis nenie. Ni tion ĉi pensis al stranga, ĉar sisteme li estis la unua, kaj inter ni iu enpaŝis en la ĝardenejon, li jam tio sidis, en siaj manoj kun gazeto, antaŭe li estas teo – aŭ pli rare estas biero – kaj en sia lipo kun cinika rideto li rigardmezuris la alvenanton.

Ĉiusemajne unuoble kunkuris ĉi tie la amika rondo – S-ro Keŝkenj nominigis moŝte al tablosocieto, ĉar li ĉion malamis, kio estas moderna, aŭ laŭtempa, kaj li serĉis minimume cent jara adekvatan  de ĉio –, kaj ĉi tioj renkontiĝoj tre rapide turniĝis lokon de Karolo Keŝkenj de siaj prelegadetoj.

Sed nun unue okazadis, ke li malfruis. S-ro Najbaro notis ankaŭ cerbumade: – Nu! Ni ne respondis sure nenion.

En ĉi tio momento enpaŝis Keŝkenj.

– Pardonu min miaj sinjoroj! – li ekskuzis sin –, sed mi ekdormis. – Mi havis teruran inkubon – kompletigis li ankoraŭ. – Se ne penturbas la sinjorojn, mi fabelas.

Ni konis, tio ĉi estas nur vanta formalaĵo, sen tio li rakontos, se ni volus, se ne, sed ni atendis ĝis tio li dungigas sin, kaj adoreme kaŝobservis lin.

– En mia sonĝo mi vizitis en holokaŭstan memorigecon – ekagis S-ro Keŝkenj –, kaj tafiĝis de mi la tusado. Ĉiuj ni scias, ke en holkaŭsta memorigecon tusadi estas vivdanĝera afero. La viro ludas kun sia posteno. Mi staris en la densa amaso, kvazaŭ altuŝis min la homoj, kaj mi apenaŭ posedis reteni. Mi laŭlitere dronis. Mi vidis, ke ĉioj okuluj adheras min. kaj miajn manojn antaŭ mia buŝo preme subite mi elkuris el ĉambrego. Mi malsuprenkuris en la ŝtuparo, kaj intere en ĉio etaĝo unu giganta afiŝo okulfrapis en miajn okulojn, en tio unu grandega montra fingro akuze min montris, kaj sube estis la sekva surskribo estis legebla: „Ankaŭ vi estas kulpula’” Mi alveturis en la dompordo. Kontraŭ la SOA aĉetcentro la unu giganta afiŝo majstris la terenon. Tiom sole estis legebla en tio: „Ĉu jam vi pentofaris hudiaŭe?” Mi kuregios ene, trabate sur ĉiuj, tra la „Goj-Polico” brakrupadon portan homoj, fore ĝis ĉielo atingaj de plej nova eldono de la „Antisemita Publikaparolo” titolaj volumo, intere el la laŭtparoliloj la posta frazo stentoris sen ekastareco: „Ni ne cedas al forgeco ĝi enprofundiĝu!” La voĉforto unu foje ĉielbone plifortiĝis, ĝi jam mian timpanon krevigis. En mia doloro mi ĵetis sin en la teron, kaj mi premis miajd manojs en la miajn orelojn, sed ĝi estis senutila. Nenio ne helpis.

– Mi ŝirkrie vekiĝis – daŭrigis S-ro Keŝkenj post mallonga paŭzo, dume ni silente, senvorte sidis en nia loko. – Mi viŝis mian en ŝvito naĝan frunton, kaj tio esti mia unua penso, ke kompreneble mi interkonsentas kun ĉio – peste sekure mi kuraĝos ne konsenti – fortiris sian buŝon moke S-ro Keŝkenj –, sed pardonu min miaj sinjoroj: Ĉu eblas por tio enui?

(2002)

Mantelo estas de tia ĉi skribado publikokonata kaj grandan publikoindignon sekviga memefektivigeco de Akos Kertesz [„Kertees” – Ĝardenisto], el kio la leganto filtrebli, ke ekde 2002 jaro la situo ne variis nenion. (Kvankam tio ĉi ne estas nek novaĵo en la pasinta cent jaroj.) La rakonto haveblas en la volumo „Alveturas la etburĝoj”.

Adamo Pozsonyi


HungarujaEsperantistaKonplotodelaKonsiderejProg

La referencinta hungarulo-malglora letero:


Kara Ladislaĉjo Bartuŝ!


Ĉi tio ŝajne estas privata letero, sed mi estas aŭtoro, la miaj privataj leteroj (kun tre malmulta escepto) same ĉioj estas publikaj leteroj, la mia formo estas tio, ke mi pensadas laŭte.


Mi ne enpaŝis en la Societo Kohányi, kaj kun mia membrokozito mi ne kontribiis al tio – ankaŭ finance – al enlinia postresteco de Amerika Hungara Popolvorto, mi tion opiniis, estas sufiĉa se miajn artikolojn senkoste mi sendos al la gazeto. Mi eraris. Hodiaŭ jam mi konas, mi rekonas, kaj mi klopodas rebonigi.


Kiu same malgrande havas okulojn por mia publicaĵo, oni scias , ke mi ne-tre okupiĝas pri „Fidesz”, simple ne interesas min. Mi enuas, ĉar mi scias. Dum du-tri jaroj mi scias, ke vane mi kriedis, ke oni gardu ĝi alproksimiĝas, rendimento de mia atentigeco estis minimuma.


Jam nek tio ne interesas, kia estas la hungaro. Ĝis tempo mi serĉis la senkulpigojn, sed mi kapitulacis: ne estas senkulpigo. „Por tia ĉi popolo simile estas egsle. Oni volas hundosorton, nu oni volu!”


Kio al mi ankoraŭ interesas, tio estas la maldekstro. Ĉar kvankam la mia sur korpon fasonanta, morala baza socialismo – la esenco al tio estas, ke mi staras ĉiam apud la tretintoj, la prirabintoj, la senhelpintoj, la pezasortuloj – ne identas neniam kun la ĝusta aktuala „partiosocialismo”, tamen ĉi tio estas tia komunomo, tio staras plej proksime min. Kaj mi interesas la sia senĉesa perfido de tia ĉi komuneco, ĉar se ne estas la tia ĉi perfido, nek estas nek „Fidesz”.


Sur tio ĉi la dekstro ridhenas, la maldekstro forpermesas apud siaj oreloj, ĉar sia momenta intereso estas tio, ke oni ne ekaŭdu tion. Alimaniere, kompreneble estus sia ekzistointereso, ke oni havu okulojn, sed ĝis tio tia ĉi bando ne kapablas ekleviĝi, tiuj ĉi same estas hungaroj. Estas minutohometoj. Ili vivas en la nuntempo, ol animaloj. Mi pensas pri la veraj bestoj, nome tio ĉi ne estas morala verdikto, simple estas faktokonstateco.


Tial mi estas teruriĝinta, ke se ankoraŭ same vi riglas la servecon, definitive ĉesos al mi ĉia interfaco, kaj vi scias, ke tio ĉi ne estas ekzistada demando. Ne el tio ĉi mi vivas. Malrapide mi el nenio nek vivas.


Mi ne estas adepto de kapitalismo, sed mi scias tion, ke tian mesaĝon surmetai superflua sur la komunikkanalan reton de la socio, kio ne havas veki al neniu interesiĝon. Sur tion ne estas nenia postulo. (De tio ĉi mi ne absolutigas la merkaton.) Sed mi vidas malespere, ke mi estas fermata en la prizono de la gepatra lingvo, kaj kion mi scias , tio ne devas al neniu , sur tion oni ne havas aĉetanton. Ĉi tie, en la tia ĉi lando ke mi aperas nenio ne okazas, kaj kiam mi ne okazas nek nenio se mi ne aperas.


En la liberaj landoj la liberajn homojn kvankam nek tanĝas tia problemorondo, sur tion mi ne kapablas transpaŝi, en tion mi enmortaĉos.


La hungarulo estas genetike regato. Attila József trovis senkulpigon: „ja de miljar’ per si mem lige / kiel la garb’, popol’ publike, / decidas tie laŭ ordon’.” (trad. Márton Fejes) Sed tio ĉi ne estas senkulpigo, ke la hungarulo nek por la plej gravaj historiaj kolpoj nek sentas fajreruman konsciencriproĉon, ke ĉion oni paratas sur aliun, ke ĉion oni montradas sur aliun, ke oni feliĉe kotbaniĝas en la flako de la le diktaturo, oni porkoblekas kaj oni manĝegas la porkan supon, kaj oni ne volas scii pri tio, ke oni pikmurdos. Ke ne kapablas nek lerni, nek labori, kaj oni ne volas, nur envii, kaj oni havas eblon submurdi tiun, kiu kun laboro, kun lernado, kun novigeco oni fali en ion.


Hodiaŭ jam por la teruroj de la dua mondmilito, por la holokaŭsto sole la hungarulo estas responsa, ĉar la hungara popolo estas tio (kontraŭ la germana popolo) kiu nek ne deklaris, nek ne konfesis, nek ne faris penteman penton, nek ne obeis, ke neniam plie, nek ne suplikis por indulgeco.


Sekve tiel oni nek ne ricevis neniam malligecon!


Pro ke ĉio estas la kredkonfeso de la hanugara dekstro, la sia ideologio , la sia sentaĵo, nur la spirito de maldekstro povus alŝaĝiĝi sur tio, nur la progresa, progresema, demokrata maldekstro povus ŝanĝiĝi , kaj kun tio ĉi oni elaĉeti la hungarulojn, oni meritigi  sur tion, ke oni estus samranga ano de la eŭropa komuno (kun malgranda transmeto: al la komuno de la libera mondo). De la centro de la okdekopaj jaroj, de la aliĝo de Gorbaĉovo ne estus referendi sur sovjeta, bolŝevista opreseco. Ekde la tio la maldektro jam mem estas responsa por mem, por la hungareco, por la lando. Mem estas responsa por tio, ĉar oni malŝparis ĉian sian pozitivan spritan posedon, sian plenan historian heredaĵon de Georgo Doĵa tra Petőfi kaj Ady ĝis Mikelo Karoji, ĝis Stefano Bibo, ĝis Rudolfo Njerŝ, ĝis la antaŭ orientaj germanaj turistoj la limon malferminta Julio Horn, kun la sia hereda medioreto kaj kun sia substrukturo, ke en plena konscioĝeno, laŭ organizaĵo subeeksplode, prirabe, sendefende oni staras kontraŭ atako de la diktaturo. Sed intere la plena maldekstra elito kaj oficira korporacio enstariĝis inter la rekvirulojn, inter la koruptitulojn, inter la ŝtelistojn, perdide nek ideon, sed konkrete same la militistojn de maldekstro, ĉar vundite kaj agonie oni postlasis ilin post la malvekintaj bataloj en la batalejo kaj oni ankaŭ translasis ilin al sia defendo bezonontan civilan loĝantaron. Kaj anstataŭe, ke oni ĝis la lasta kartoĉo oni batalus kontraŭ la diktaturo, tra la etpordoj oni savas la sian raban posedon, kaj sian dermon.


Ĉar el ili same mankas la tia kvar bazoatributo kio faran nin al homoj: la empatio. la solidareco, la toleremo, kaj la konscienco.


Ĉu la Hungarion ne definas funkcieco de „Simicska & Puch” kompanio? Kompreneble mi ne havas pruvon, sed mi havas inkubŝongojn, sangoplenajn seriozajn konklidojn, kiel al mia multa kunulo, al mia amiko, al mia principoamiko.


Pri ĉio kie mi parolu, se jam ne estas nek Amerika Popolovorto?!


Mi atendas la enlinian revenecon de „Amerika Popolvorto”, vi kalkulus je mi same kun ĉiaj siaj legantoj – kun niaj legantoj – kune kaj mi kradas, ke vi trovos solvon, kaj se nur malgrande de mi dependas kaj mi estas kapabla sur ĝin, mi helpos ĝis tio mi eblas.


Via sincera adepto


Akoŝ Kertes


Kara Akoŝ,
honoreca estas via letero, kiel ankaŭ viaj artikoloj, same via amikeco. Kiel mi pli antaŭa indikis, nure la novaĵo serveco haltos, nome kio kostas monon. La novaĵaj paĝoj ne aktualigas plue, ĝis tio ne estos sur tion kovro, respektive nur en tia mezuro, en kia mezuro mi aŭ kelkaj miaj volontulaj kunlaboratnoj tion ĉi ni kapablas fari. La funkcion de novaĵogazeto de „website” enlinio ni devas pendigi, ĉio alio restas. Tie ĉi restos la publikaĵoj, por tio se vi sendos iam al ni skribon, tio kapabla aperi, kaj estos honoreca al vi.

Cetere kvankam vi scias, ke kiome ni interkonsentas en la via letero kun skribitoj.

Kun amika saluto, Ladislao Bartuŝ

Tradukis:

Hungaruja Esperantista Komploto
de la Konsiderej Progresantoj

(HEKKP)