25 február 2012

Ni kuiru bonan, nu kuiru hungaran - Recepto de la vera hungara paprika kokido

Akcesoraĵoj:
1 kompleta kokido (aŭ 2 pecoj/persono femuroj de kokido);
10 dekagamoj da fumiĵata lardo;
ruĝa papriko;
salo;
acida kremo.


Preparado:
La kokidon ni tranĉu per laŭregulaj pecoj. (La femuron ni duonigu.) La tranĉintan kokidon ni metu en pladan akvon. La freŝan lardon laŭ etajn kubojn ni traĉu, kaj en la bolpoto ĝis kulka koloro ni fritruĝigu.
La kokidon elprenu el la akvo, ne estas problemo, se ĝi estas akva. Ni enĵetu la kokidon an la bolpoton en tio estas la fritriĝiginta lardo, kaj garde, ke ĝi ne ekbrulimu, ni rapide kirladu. Se ĝi estas blankiĝa ni surŝutu 1 kafkuleran paprikon kaj ni surverŝu tiom akvon ke ĝis duono de ĝi ni kaŝu tion. Ni stufu tegmente tion ĝis mola. Se ĝi forstufiĝus la sian sukon, tiam kun sengrasa viandsuko eblas posfari.
Kiam laŭ mola ĝi vaporumiĝis, kiam la felo disiĝis de sia osto kaj ĝi kuntiriĝis, tiam laŭ kokidpecoj 2 manĝkuleran acidajn kremojn ni surmetu.
Profundeca Spaco Naŭ - DS9
Se unuoble ĝi ekstufis, tiam metu malmultan ĝis etan tranĉintan petroselon kaj ree ni ekstufu.

Rimarkigoj:
Ĝi estas koninta kun cepo prepare, sed tio ĉi estas la origina recepto.
Kun nokoj estas la plej bongusta. (La recepton de la hungaraj nokoj poste same mi priskribos.)
[Ĉi tio estas unu da favorato de kapitano B. L. Sisko (Chicken paprikash) el la ’Deep Space Nine’ serio.]

Tempo de preparado: 60 minutoj


cxar nun ni vidas per spegulo, malhele; sed tiam okulon cxe okulo; nun mi konas lauxparte; sed tiam mi konos tiel same, kiel ankaux mi estas konita.


Tradukis:
Hungaruja Esperantista Komploto
de la Konsiderej Progresantoj
(HEKKP)

21 február 2012

Mergiĝo

Luizo reĝo en la Kroniko de Thuróczy
Mi komencas kun citaĵo: „La tribunuso kun moŝtuloj de Romo speciale por ĉi tia okazo farita en samforman purpura-veluran vestaĵon veste sin (…) solene antaŭ lin, li enkondukis en urbon de Romo, ĝiajn stratojn de tiu kun tapiŝoj oni enkivis kaj oni garnis. Oni same aklamis lin por sinjoro de romaj, sed la reĝo malinklinis tion akcepti”.

Pri okazinta eniro en Romon de nia reĝo, Luizo la Granda skribas tiel Thuróczy. Do, ĉu kiun mi diru, malgrande deflankiĝas la figuro de tio, kiu nun Viktor Orbán ĉefministron bonvenigis en Bruselo. Oni evas restigi, en profundon ni malaltiĝis. Ne nur tial, ĉar pro oficistara kadro de Konstitucia Kortumo gvidisto de hungara kabineto devis klarigadi, dum iaj membrolandoj efektive ne havas nek konstitucian kortumon,

Rekonstruinta vizaĝo de le reĝo
Ne nur por tio, ĉar la maldekstra flanko tiel aranĝis atakon, ke kun la faktoj ili ne estis nek en dankanta rilato.

Ne nur por tio, ĉar la tuto realiĝis en figuro de ia polemiko pri religio, tie sur hungara procesulo tion postulis konton, ke kial ĝi aŭdacas reprezenti restojn de normemeco.

Tio esti la plej indigniga, ke pro konstitucia difino de la geedzeco, la hungaran premieron kuraĝis prirespondigi unu fiseksema infanfiamantulo, kiu en sia en1975 eldoniĝinta libro aperte nostalgiis pri tio, kiajn travivaĵojn li havas kun infanejaj knaboj.

Lia partio, la Verdoj, kiel kunveno de libertinismaj malsanuloj – kun pasvorto de faligo de la obstakloj – pri abolicio de punebleco kun la neplenaĝoj okazinta konekso en 85 ili prezentis same leĝoprojekton: „La punebleco limigas la infanojn kaj junulojn, ke ili trovu ilian konvenan seksemon”. Do, jes.

Luiza ormonera floreno
Tien ĉi malmoraliĝis ni, kaj tien ĉi malmolraliĝis Eŭropo. Kvankam tiel mi rigardadis la reagojn, ne mi malmoraliĝis pli altan.

Kaj ankoraŭ fermanta citaĵo de Thuróczy: „Ĉar li estas distribuanto de kredo, li volis konverti por katolika kredo la judojn (…) Kiam sian planon pro obstina obstineco de judoj li ne kapablis konkretigi, li dekretis, ke oni elpelis ilin.”

Ĉi tion aparte al sinjoro Cohn Bendit – al mispuriganto de kristanismo –, ke li ĝoju, ke la kudiaŭa hungara registaro li staras kontraŭe, kaj ne kun fora nia majstro Luizo.

Ádám Pozsonyi

cxar nun ni vidas per spegulo, malhele; sed tiam okulon cxe okulo; nun mi konas lauxparte; sed tiam mi konos tiel same, kiel ankaux mi estas konita.


Tradukis:
Hungaruja Esperantista Komploto
de la Konsiderej Progresantoj
(HEKKP)

18 február 2012

Malamo laŭ konservativulo

Francisko [Ferenc] SZANISZLÓ (elparolu: Sanislo) estas distinginda staturo de hungara konservema kaj nacia ĵurnalismo.
Komence en la publikserva televido li laboris kaj ofte li metis sencacion kun siaj arabaj kaj palestinaj rapotoj, materialoj.
Hadiaŭe sur la unua dekstra kanalo laboris, kie plurfoje aperas lia „Mondpanoramo” („Világpanoráma”) titola vorthonesta programo, kiun la maldekstra medio ekterordinare kapabla malami.

En la Televido Echo en la 31-a Januaro de 2012 programo, de 17:02 minuto ĉi tiojn diras FSz.

„Ni – ĉu ne? – ĉiam kredis sin remparo de okcidento; kontarŭ niaj mongolaj, hunaj fratoj, kontraŭ niaj turkaj fratoj, kontraŭ la malfrata bolŝevismo. Inter ĉi tio la okcidento super nia kapo interkonsentĝis kun ili, je nia konto. Je la tatara invado[1] la germana-aŭstraj trupoj anstataŭ la tataroj nin elpremis el la okcident-transdanubiaj hungaraj fortikaĵ-departementoj.
Je la turka submetiĝujo la francoj kaj la italianoj, poste la Habsburgoj koluziis kun la otomanoj, ŝanĝe je jarcentojn al batalejo prosperan grandpotencon de Eŭropo, Hungarujon.

Ĉe Nandorfehervar[2] kristana germana kaj itala artilerianoj manipulis la turkajn sieĝajn kanonojn. Ĉe la Sabaĉo[3] reĝo Matiaso[4] indignis, kial per a kritiana Italio fabrikintan modernan sagojn li trovis en la okupinta turka fortikaĵo.

Je la okupado de orienta altkastelo de Bizanco itala floto transportis el Azio en Eŭropon la mahometanan turkon; kiel same ĉiam ĝenovaj, veneciaj negocistŝipoj alportis kontraŭ ni la turkojn tra la Bosporo.

De la detruanta renesanco eksvertiĝinta genia Leonardo el distro ankoraŭ same ponton projektis al turko sur la Bosporon.

Kiel kara mia spektanto skribas: en la mohaĉa batalo
[5] la turka armeo dek mil kun nova teknologio pretigintajn forĝitajn pafilojn enĵetis kontaŭ la hungara militistaro. La dek mil pafiloj, la plej moderna fabrikaĵo de sia aĝo, estis venecia, kristana fabrikinta, kun maklero de veneciaj negocistoj ricevis la muzulmanoj por amasa elprovo.
Ĉe la rivelo de la mohaĉaj amastomboj malkovroĝis, ke kremo de la malfeliĉaj hungaraj herooj ĝuste de tiaj ĉi veneciaj, okcindent-eŭropaj pafiloj elsuferis mortvundojn; ne de glavoj, ne de lancoj.
Elprovo de la okcident-eŭropa teknologio do kun eminenta rezulto funkciis; kiel en la mohaĉa batalo same ducent kanonojn de turka artilerio kristanaj, francaj artilerianaj oficiroj komandis, kiujn la plej kristana franca reĝo, aliancano de muzulmana turka sultano ekspedis kontraŭ remparo de la kristanismo, kontraŭ la hungaruloj, en la servon de islamo.

Ĉu tiukaze pri kio ni parolas – karaj miaj spektantoj? Ĉu pri kia eŭro-atlantika integriĝo, pri alianco, pri eŭropumo? Sensanigo de Hungarujo estas faraĵo de Okcidenta-Eŭropo. Trianono
[6]: fraĵo de Okcidenta-Eŭropo kaj Usono. Ni ne batalis kontraŭ ili nek minuton, en neniu mondmilito.
Ĉu tiukaze nun kian alion ni atendas? Ĉu por kio estus pli bona vojon de mahometanoj rulpremanta, kaj kunlaboranta en disbato de nia patrujo, mem la plej kristana nomanta ĉe franca reĝo, franca prezidento de la Internacia Monunua Fonduso. Kaj ĉu pro kio estus pli bona ĉe Clemenceau kaj ĉe Churchill la hodiaŭa eŭropa fenestrogluo-societo
[7], la vera potenco, la servo de financa fona forto, la Eŭropa Unio?
Kiuj konspiris kun turka sultano, kiuj konspiris kun bolŝevikaj amasmurdinto kun Stalino, ba ĉu por kio ne estus kapablaj de tio ĉi por kuriozaj aĵoj por nia malvenkigeco?"

[20:22]



Mi havas problemon kun teksto.
Ke tion mi ekzakte vortigu, ĉi kio estas tio, mi almenaŭ aŭskultis tion. Poste mi priskribis, hungare kaj kiam mi tradukis por esperanto, tiam mi ekkomprenis: ĉu kio estas tia disonanco, kio estas tia algusto, tia malbona sento, kio laŭ lia pensoj superŝutis min.

- Mi nombris, en ĉi tia 3 kaj duono minute ono, la „kristano” vorto sepfoje troviĝas, sed la „muzulmano” esprimo kvarfoje.
SZF do unusence kiam parolas pri italoj, francoj, ĝenovuloj, veneciuloj, ĉi tiuj samsence kun kristanoj li identigas. Do li ĝeneraligas, kaj tiel ĉi li glitigas kaj miskondukas.
- Ĉu estas veraj la informeroj, kion li priskrias? Ie. Ĉar ĉe sieĝo de Bizanco pri la transportantaj ŝipoj ne eble alion diri, kiel inter tioj estis same pli ĝenovaj, Sed ĉu kial ne ekzisteblis. Ja Ĝenovo havas pli multan kolonion apud la Negra- kaj Egea Maro, kioj samsence estis komercaj bazoj. Ĉu kaj? Ĉu la ĝonovuloj kiel kristanoj aŭ kiel komercistos transportis traveturigis la militistoj? La siaj du kvatiloj nome ne estas intermiksinda – laŭ mi. Ĉar se ni ĉi tie estas, ĉu sur tio kial ne parolas SZF, ke unu al plej famaj kanonmuldianta majstro de II-a Mahometo estis certa ’ORBÁN’ nomita hungarulo, kiu preparis la dare plej grandan kanonon de mondo, ke pri la transbordo estu pafi Konstantinopolon.


- Ĉu kial ne parolas FSZ pri ĉiaj hungaraj eraroj, kioj al Mohaĉ forkondukis, tioj ebligis tiojn?
Ĉu kial ne parolas FSZ pri 50 mil ormoneroj de Klemento VII-a papo, kiujn sendis al starigo de la militistaro, kaj sur kiuj Ludoviko II-a ĉeĥiajn soldulojn dungis, kaj inter kiuj ununura ne postvivis la batalon.
[Mi rimarkas, la Vikipedio en tia ĉi epizodo same estas tendencie kaj mensoge suspekiĝa.] Aŭ ĉu li tion pensas, ke kiam la papo ormonerojn sendas, tiam tiun ne kiel kristano faris, sed kiel statestro? Ĉu ĉi tie ni apartigas la du kvalitojn, ĉu ĉe la antaŭa ne?
Ĉu kio estas ĉi tio? Ĉu kia rilato?
Eble mi ne eraras, se mi tion diras, ke ĉi tio estas bone kaŝita kaj kovrita kontraŭkristana demagogio. Unu tia disŝmiro de respondeco, kiu ĝis hodiaŭ faras por maledblo, ke ni frontu kontraŭ nia paseo, kaj el tio ajne ni lernu same ion.

- Ĉu FSZ estas tendenca? Kial? Ĉu eble, ĉar en ’Ĉenger’, en la kontraŭkatolika hungara oriento li naskiĝis? Aŭ eble pro tio, ĉar estas malfacila solvigi tian antagonismon, ke unuflanke la tataroj kaj la turkojn laŭ „frato-nacio” li nomas, sed de tia fakto li preterrigadi ne kapabla, ke ja en detruiĝo de Hungarujo tia ĉi du „frato-nacio” havis grandan rolon..

Ĉu ke kio estis ĉi tio? Kontraŭkristana demagogio. Ni kutimis, jam malnovtempe estas konata ĉi tia la perspektivo. Se elfrapas la okulojn de unua sampatrujano la pruvo, la kontraŭa pruvo, nek tiam oni ekvidas – ja kun rekono de tio renversiĝus sia bonkonstruinta ĥimero, pri reva paseo pri reva Hungarujo.

Ĉu ĉi tie estus tempo sinjoro Redaktisto finfine – almenaŭ kun mem – esti sincera ne miskonduka?

[P.S. mi ne deziras okupiĝi pri tio, kial pro ke ne estas kurioza, sed mi devas rimarki, Italio en 2011 festis 150-an jaran datrevenon de sia ekzistado. ’Mohaĉ’ kvankam ĉi-jare havos la sian 486-an datrevenon. Al senculo estas sufiĉa!]



cxar nun ni vidas per spegulo, malhele; sed tiam okulon cxe okulo; nun mi konas lauxparte; sed tiam mi konos tiel same, kiel ankaux mi estas konita.

Skribis kaj tradukis:
Hungaruja Esperantista Komploto
de la Konsiderej Progresantoj
(HEKKP)


[1] En 1241 la tataroj sub gvidanto de ĥano ’Batu’ atakis Hungaran Reĝlandon.
[2] Nandor-blankfortikaĵo (nun Beogrado, Београд, Beograd, ĉefurbo de Serbio– granda kaj fama hungara fortikaĵo en Sud-Hungarujo, apud la Malsupra-Danubo kaj Savao rivero – falis en 1521.
[3] Sabaĉo (Szabács, nun: Шабац / Sabac / Šabac) hungara finfortikaĵo, nun Serbio – falis en 1521.
[4] Matiaso I-a, hungare: I. Mátyás (1443-1490) hungara reĝo, reĝis de 1458.
[5] Mohács (’Mohaĉ’) urbo en la hungara departmeno Baranya (’Baranja’). En 1526 ĉi tie estis unu el plej gravaj bataloj, en tio vinkis la otoman-turkoj, kaj en tio la hungra reĝo same mortis. Ĉi tioa batalo estis la fino de la maljuna hungara reĝlando.
[6] En 4. Junio 1920, en Parizo, en la kastelo Malgranda ’Trianon’ oni mutilis Hungarujon, oni forprenis 63,5%-n de sia loĝantaro, kaj 67,2%-n de sia teritorio, pli multe ol 3 milionoj hungaruloj alvenis trans la novaj limoj, sen juroj. En la nuntempa hungara lingvo ’Trianon’ estas sinonimo de maljusto kaj la imperialismo.
[7] En la romano de Ferenc MOLNÁR (Filoj de la Paŭlo-strato) la filoj havas sekretan societon, en kio ili gardas la fenestrogluon, kaj ili semajne interŝanĝas kiu estos maĉi la mastikon, ke ĝi ne sekiĝu. – En la hungara lingvo signifas metaforon de bagatelemo.

11 február 2012

Reĝa Manifestaĵo - Li venis al siaj propraĵoj, kaj liaj propruloj lin ne akceptis. (Joh,1:11)

(Beata) Karlo la 4-a
Reĝo de Hungarujo
(1887-1922)
Mi reiris sur amatan teron de Hungarujo, pro ke malproksime de mia amata patrujo, al tiu nesolvigebla sankta ĵuo kaj vorto de mia koro ligas min, ĉiaj minutoj estas sufero al mi. Mi reiris, ĉar mi estas sankte konvikiĝe pri tio, ke ĉi tia grave provinta lando nure sub konduko de sia krona reĝo povas akiri la enan trankvilon kaj sub estrado de la sia leĝa krona reĝo ĝi kapablas akiri la internan trankvilon kaj la leĝan ordon, kiu estas sia antaŭkondiĉo de ekflorestiĝo de nia patrujo. Tiaj funebraj memoraj eventoj, kiuj en 1918 kaj 1919 okazis, tiel same fronti kontraŭ sia konstitucio kaj leĝoj de lando, kiel kontraŭ krona reĝo, sed konstitucifideleco kaj sobreco de la nacio hungara ne cedas mem daŭre miskonduki kaj mi vidas, ke Hungarujo estas sur vojo de la renoviĝo.

Pro la naturforte nin kraŝintaj eventoj
ĉesis pri nedivideba kaj neapartigebla posedado rilataj partoj de la 1867-a jara interkonsentiĝo kaj la ’Pragmatica Sanctio’, kaj rekonstruiĝas plena ŝtata sendependeco de Hungarujo, kiun zorgeme konservi al mi estas same unu el pluraj mia ĉefa klopodo. Kun tio ĉi la vivo kaj evoluo de nacio atingis novan fundamenton. Mia koro pikas, ke mi estas eksige el tio, ke ŝultr-al-ŝultre mi estus kunlaboros en tia ĉi laboro de renoviĝo kune kun mia nacio. Trankvila, ene solidigita, forta kaj sendependa Hungarujo estas tia kuna eŭropa intereso, tiu ekziste tia graba grantiaĵo de paco, mi ne estus kredi, ke eksterlandoj mian klopodon, kiu alidas nure al rekonstruiĝadon kaj garantiadon de la solidigado, la paca ordo kaj la daŭra trankvilo, ili voleblas malhelpi.

Pro ke sed mi konvinkiĝis pri tio, ke okupado de la apostola reĝa jurisdikcio nun al malfacilaj kaj netolereblaj elprovoj elmetus la mian nacion, sed ĉi tion mi neakordigeblas kun mia konscienco, ree mi foriras el la lando, sed malproksime ĉian mian forton kaj tempon, se devas same mian sangon al mia patrujo mi volas dediĉi, de tio disiĝi, al tio fariĝi por malfideliĝo neniam mi estos. Mi fidas en la dia providenco, ke estos alveturi la momento, kiam mi resteblos en mia amata patrujo kaj kun komuna forto el komunaj celoj, por komuna laboro estos unuiĝe kune kun mia nacio.

Dum ĉi tio plenumiĝos, la hungaran nacion de mia flanko same mi petas por tio, li subtenu la tian viron, kiu plenigas postenon de fido de nacikunveno, kaj de kiu de mia flanko same kun fido mi atendas prizorgon de tiaj interesoj, kioj laŭ praaj konstituciaj leĝoj de Hungarujo la reĝo kaj la nacio harmonian kunlaboron ili deziras.

Datita en Szombathely, 2-an aprilo 1921.

Karolo, propramane
 
cxar nun ni vidas per spegulo, malhele; sed tiam okulon cxe okulo; nun mi konas lauxparte; sed tiam mi konos tiel same, kiel ankaux mi estas konita.

Tradukis:
Hungaruja Esperantista Komploto
de la Konsiderej Progresantoj
(HEKKP)